Vậy Cebes, suốt thời gian giao du với Philolaus quý hữu và Simmias chưa
hề nghe nói điều như thế hay sao?
Tuyệt nhiên không, tiên sinh.
A, thực ra điều bản nhân biết cũng chỉ là tin đồn; dẫu thế không ngại kể lại
quý hữu hay do vô tình nghe thấy. Bản nhân nghĩ đối với người sắp sửa rời
bỏ thế giới này ra đi có lẽ không có gì thích hợp cho bằng hỏi han, chuyện
trò về chuyến du hành, tìm hiểu quan niệm của ngô bối về cuộc đời mai sau,
đồng thời cố gắng tưởng tượng cuộc đời đó thế nào. [e] Thử hỏi con người
có thể làm gì hơn thế trong khoảng thời gian từ bây giờ đến lúc mặt trời
chìm lặn?
Tiên sinh, xin cho tiện phu hay căn cứ vào đâu mà nói tự sát là không phải
phép? Vì tiên sinh hỏi nên nói thật, tiện phu đã nghe Philolaus phủ nhận
việc tự sát khi triết gia tới thăm Thebes, và tiện phu cũng nghe người khác
nói điều tương tự, nhưng tiện phu chưa hề nghe người nào giải thích rành
rọt vấn đề.
Chớ vội nản lòng, tiên sinh nói, có lẽ ngày nào đó quý hữu sẽ nghe. Nhưng
[62a] nếu bây giờ bản nhân nói điều này chắc hẳn quý hữu sẽ ngạc nhiên,
đơn giản, tuyệt đối, không có ngoại lệ, không có câu trả lời dứt khoát, bản
nhân muốn nói, không hề giống bất kỳ điều nào liên hệ tới con người, thực
ra có lúc và có người đối với họ chết sướng hơn sống. Với người muốn thế,
bản nhân nghĩ điều khiến quý hữu ngạc nhiên ấy là nếu bản nhân nói tự tạo
cho mình việc tốt đẹp như thế là phi đạo, trái phép, thay vì người đó phải
chờ ân nhân xa lạ ra tay trợ giúp.
Ô, trời ơi, đúng thế, Cebes cười lặng lẽ, thốt lời, giọng địa phương!
Đúng vậy, Socrates tiếp lời, nói như thế có vẻ phi lý, [b] song có lẽ nói như
thế cũng hữu lý. Biểu tượng ngụ ngôn, giáo lý huyền bí thì thầm bí mật thế
này: Con người chỉ là tù nhân trong nhà tù kín cổng cao tường, con người
