lão nhân. Bởi thế bản nhân muốn quý hữu cam kết với lão nhân nhân danh
bản nhân bây giờ, như lão nhân cam kết với phiên tòa hôm xử, song cung
cách khác hẳn. Lão nhân cam kết với bồi thẩm đoàn bản nhân sẽ ở lại nhà
tù, quý hữu cam kết với lão nhân khi chết bản nhân sẽ không ở lại, trái lại ra
đi, đi thẳng, đi xa. [e] Như vậy lão nhân sẽ bớt đau khổ vì bản nhân chết, và
sẽ không buồn phiền khi thấy thân xác bản nhân hỏa thiêu hay địa táng. Bản
nhân không muốn lão nhân âu sầu vì số phận hẩm hiu, đau khổ ghê rợn bản
nhân gánh chịu, hoặc tại đám tang lão nhân sẽ không nói lão nhân đặt
Socrates nằm đó, đưa tới cửa huyệt và mai táng tiên sinh. Bởi, Crito quý
mến nhất đời, tin ta đi, bác thừa biết, lời giả dối không những tự nó xấu xa
mà còn đem xấu xa thẩm nhập linh hồn. Vậy, vui lên, Crito chí thiết của ta,
và nói bác chỉ mai táng thân xác ta, [116a] bác thực hiện như bác muốn, bất
kể cách nào bác nghĩ tốt đẹp hơn hết.
Nói xong tiên sinh đứng dậy đi sang phòng khác, sửa soạn tắm rửa. Lão
nhân Crito đi theo và bảo ngô bối chờ. Ngô bối ngồi vừa nói chuyện vừa ôn
lại đã nói những gì, và lại kể về bất hạnh lớn lao bao phủ mọi người. Ngô
bối đều cảm thấy như thể đã mất người cha và sẽ mồ côi suốt đời. Lúc tiên
sinh tắm xong, có người đưa con vào gặp, [b] hai con trai còn nhỏ, một con
trai đã lớn, mấy phụ nữ trong nhà cũng tới gặp mặt. Tiên sinh nói chuyện
với họ trước mặt lão nhân Crito, đồng thời chỉ bảo, dặn dò điều tiên sinh
mong muốn. Sau đó bảo mấy phụ nữ và mấy đứa con ra về, tiên sinh quay
lại với ngô bối. Lúc này gần hoàng hôn, vì tiên sinh ở trong đó khá lâu.
Tắm xong đi ra tiên sinh ngồi xuống chuyện vãn với ngô bối một lát. Đúng
lúc đó cai tù nô lệ hầu hạ nhóm Mười Một Ông bước vào đứng trước mặt
[c] cất tiếng: Socrates, bản chức không trách mắng lão nhân như người
khác. Họ giận dữ, chửi rủa khi tuân lệnh pháp quan bản chức bảo họ uống
thuốc độc. Suốt thời gian lão nhân ở đây, bản chức dần dà nhận ra lão nhân
khác hẳn, con người cao cả, hòa nhã, lịch duyệt hết sức đã tới chốn này. Bởi
thế đặc biệt bây giờ cũng vậy bản chức biết lão nhân sẽ không hề cáu giận
hay gây khó khăn cho bản chức; lão nhân thừa biết ai chịu trách nhiệm, lão
nhân sẽ hướng phẫn nộ vào họ. Lão nhân hiểu tại sao bản chức tới đây và
