NGÀY CUỐI TRONG ĐỜI SOCRATES - Trang 86

mặc dù dường như trực diện hiểm nguy gấp bội và khôn lường. Nghĩ tới
điều này [d] vị đó sẽ cảm thấy căm giận bản nhân, bực tức vì chuyện vừa
kể, giận dữ khi bỏ phiếu. Nếu có vị nào như thế trong quý vị, bản nhân hy
vọng không có, song nếu có, bản nhân thầm nhủ xem ra cũng lịch sự có thể
nói để trả lời: Thưa quý nhân, đương nhiên bản nhân cũng có thân nhân,
bản nhân là người như bao người khác, sinh vật bằng xương bằng thịt, và
như Homer nói, bản nhân không ra đời ‘từ cây sồi hay tảng đá’ mà từ con
người. Bởi thế bản nhân có gia đình, thực ra là ba con trai, thưa bồi thẩm
đoàn, một đứa đã lớn, hai đứa còn nhỏ. Dẫu thế bản nhân sẽ không mang
chúng đến đây để van xin quý vị bỏ phiếu tha tội. Tại sao bản nhân không
làm điều nào như vừa kể? Xin thưa, không phải vì cao ngạo, [e] cũng không
phải vì thiếu lễ độ đối với quý vị. Bản nhân có can đảm hay không khi trực
diện cái chết là chuyện khác! Nhưng, nghĩ tới danh dự bản thân, danh dự
quý vị, danh dự thành quốc, bản nhân thấy không thể xử sự tương tự. Người
tới tuổi bản nhân, có tiếng là hiểu biết chẳng nên hạ mình bán rẻ phẩm giá.
Nghĩ thế không hiểu đúng hay sai, song người đời cứ bảo về mặt nào đó
Socrates hơn hẳn đa số nhân loại. [35a] Nếu có ai trong quý vị nghĩ hơn
hẳn, dù là kiến thức, nghị lực hay bất kể phẩm chất nào khiến vị đó như thế,
mà thấy xử sự như vậy, sự thể quả thực là điều nhục nhã. Vậy mà bản nhân
thường thấy họ xử sự tương tự khi đứng trước tòa, số người nghĩ mình thế
này thế nọ, làm điều kinh thiên động địa làm như họ nghĩ chết là điều kinh
tởm, làm như họ sẽ bất tử nếu quý vị không xử tử! Bản nhân nghĩ số người
này đem ô nhục cho thành quốc. [b] Người xa lạ cũng cho rằng người
Athens nổi trội về đạo đức họ lựa chọn để đảm nhiệm công vụ, đón nhận
danh dự, nắm quyền điều khiển không hơn gì đàn bà con gái. Quý vị không
nên xử sự như vậy, thưa bồi thẩm đoàn, những vị đã nổi tiếng lừng danh;
nếu ngô bối làm như thế, quý vị đừng cho phép. Thay vì thế quý vị phải
minh định rõ ràng quý vị sẽ sẵn sàng bỏ phiếu kết tội người biểu diễn màn
kịch thảm thương tại tòa, vì như vậy là biến thành quốc thành trò cười, hơn
là lên án người giữ im lặng. Ngoài chuyện tiếng tăm, thưa quý vị, bản nhân
thấy van vái bồi thẩm, năn nỉ tha tội cũng dường như không phải chút nào.
[c] Thay vì thế giải thích bằng sự kiện, thuyết phục bằng lý luận. Bởi mục