của Giáo hội La mã bấy giờ, cho dù gặp nhiều tranh cãi. Năm 1854, Giáo
hoàng Pius IX đặt ta tín điều Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội (The dogma
of immaculate Conception - Đức Mẹ Maria là người duy nhất, ngoài Chúa
Jesus, được miễn trừ tội tổ tông). Năm 1869, ông triệu tập Cộng đồng
Vatican Một và đến năm 1870 công bố tính bất khả ngộ (Infallibility) của
Giáo hoàng (tất cả những gì Giáo hoàng phán định từ thượng tòa, dùng
quyền Tông Đồ tối cao (ex cathedra) là đúng tuyệt đối, không thể sai lầm.
(18)Mr Cunningham trích dẫn sai từ câu Crux de cruce (Thánh giá từ
Thánh giá), câu dành cho Giáo hoàng Pius IX theo sách Prophecy of Popes
(19)Nguyên văn: trường mỗi tuần trả thây một xu. Đây là những ngôi
trường nhỏ cho người nghèo, học sinh mỗi tuần lại mang tiền học đi nộp
(Gifford, Brown)
(20)Học sinh thời đó mỗi ngày phải mang một mảng than để đóng góp
sưởi ấm lớp học (Gifford)
(21)Nguyên văn là "Great mnds are very near to madness", trích dẫn từ
câu "Great wits are sure to madness near allied" (trí tuệ lớn thường đi đôi
với điên rồ) trong bài thơ châm biếm Absalom and Achitophe của nhà soạn
kịch người Anh John Dryden (1631-1700)
(22)Trong thực tế đúng là có hai giám mục bỏ phiếu chống lại điều luật
Bất khả ngộ, nhưng không phải là hai người mà Cunningham nhắc tên.
Johann Dollinger (1799-1890) linh mục người Đức, tuy chống lại điều luật
này, nhưng ông ta không phải là hồng y và cũng không có mặt tại Cộng
đồng Vatican đó. Ngoài ra ông bị rút phép thông công chứ không phải ông
tự ý rút khỏi Giáo hội. John MacHale (1791-1881) là Tổng giam mục xứ
Tuam, Ireland, là một nhà đấu tranh Dân chủ, nhưng ông cũng không có
mặt tại cuộc bỏ phiếu của Cộng đồng Vatican làn đó.
