36. Biết cân bằng hai bên mới là người
chiến thắng lớn nhất
Không tham chiến với bất cứ bên nào, không tham gia thỏa hiệp với bất cứ bên nào, thậm chí
còn dũng cảm và có ích hơn là đích thân nhảy vào tham chiến.
Đã từng có người ngốc nghếch khi tự “ném mình” vào chiến tranh. Nhất định phải cẩn thận,
hãy chắc chắn đừng để mình trở thành kẻ ngốc thứ hai.
------Baltasar Gracián
Châu Âu có mấy nước nhỏ như Thụy Sĩ, Thụy Điển, là những quốc gia tương đối yên ổn, hòa
bình. Tuy là họ không lớn mạnh như một số cường quốc khác, nhưng ở châu Âu, trong mấy
trăm năm trở lại đây, dường như chỉ có mấy nước đó là chưa từng phải trải qua loạn lạc chiến
tranh, sống những ngày tháng no đủ, tự túc. Trong số rất nhiều nguyên nhân, ngoài lí do là
quốc gia nhỏ yếu, không đủ hấp dẫn để khiến nước khác phải dốc sức xâm lược, thì lí do quan
trọng nhất là họ đi theo “chủ nghĩa trung lập”. Chúng ta không biết cách làm này của họ có phải
do chịu ảnh hưởng của Gracián hay không, nhưng bất luận thế nào đi nữa, thì về cơ bản quan
điểm chính trị của hai nước vẫn có những chỗ tương đồng.
Có lẽ chúng ta thường không để ý đến một sự thật, đó là một siêu cường quốc như Mỹ sở dĩ có
được sự lớn mạnh như ngày hôm nay, ở một mức độ nào đó, cũng là do duy trì được thế “trung
lập” trong hai lần đại chiến thế giới mà được lợi. Từ ví dụ về nước Mỹ, chúng ta có thể thấy, chủ
nghĩa trung lập chân chính rốt cuộc là như thế nào, và lời khuyên của Gracián bao hàm ý nghĩa
ra sao.
Đại chiến thế giới lần thứ nhất chủ yếu xảy ra giữa hai thế lực song song: một bên là phe Hiệp
ước do hai đế quốc Nga và Anh đứng đầu; bên kia là phe Liên minh Trung tâm do các đế quốc
Đức - Áo - Hung dẫn đầu. Sau khi đại chiến nổ ra, vào ngày 4 tháng 8 năm 1914, nước Mỹ tuyên
bố trung lập; ngày 22 tháng 8 tổng thống đương thời Wilson đã phát biểu tuyên ngôn trung lập,
ông tuyên bố: “Chúng tôi bất luận là trong tâm lí hay trên hành động, đều nhất định phải giữ
thế cân bằng không nghiêng lệch về bên nào, tránh tất cả mọi sự thiên vị, bảo vệ tình cảm và
tính khuynh hướng đối với bất cứ bên nào”. Ý nghĩa rất rõ ràng, nước Mỹ không muốn đắc tội
với cả hai phe trong chiến tranh.
