3. Đừng dễ dàng phê bình người khác
Nếu một người luôn tự cho mình là giỏi giang, hơi một chút là phê bình người khác, cho rằng
mình thật cao minh và có quyền làm nhục người khác, thì cuối cùng sẽ chỉ tự chuốc lấy tai họa
cho chính mình mà thôi.
Một người hiểu biết sẽ cố tránh việc gây sự với người khác, cũng như tránh không để cho
người khác gây sự với mình. Cũng có thể ban đầu anh ta rất muốn làm khó ai đó, nhưng vì biết
kiềm chế bản thân, nên không dễ dàng để chuyện đó xảy ra giữa chốn đông người.
Con người luôn được tự do về mặt tình cảm, không thể và cũng không phải chịu bất kì sự xâm
phạm nào.
------Baltasar Gracián
Ý nghĩa cốt lõi trong câu châm ngôn này của Gracián thực chất biểu đạt cho cách nghĩ: Mọi
người đều có quyền tự do và bình đẳng. Chính vì thế chúng ta phải tôn trọng, thông cảm lẫn
nhau, chứ không nên tùy ý phê bình, chỉ trích người khác. Khi bạn phê bình hay chỉ trích ai đó,
cũng đồng nghĩa với việc làm tổn thương tình cảm và lòng tự tôn của họ. Mặc dù đúng là họ có
chỗ đáng trách nhưng ta cũng nên chọn một thời điểm, địa điểm và cách nói tế nhị, phù hợp để
góp ý.
Tuy nhiên, không phải ai cũng ý thức được như vậy. Lấy ví dụ, so sánh giữa người Trung Quốc
và người Mỹ, chúng ta sẽ thấy được rõ ràng hơn sự khác biệt lớn giữa hai dân tộc chính là ở
chỗ: Người Mỹ thiên về khen ngợi, còn người Trung Quốc thì dường như quen hơn với việc phê
bình và chỉ trích người khác.
Đương nhiên, ở đây chúng ta tuyệt đối không phải đang hạ thấp người Trung Quốc. Sự hình
thành của tính cách dân tộc luôn có nguyên nhân nội tại bắt nguồn từ quá trình phát triển lâu
dài của nó. Chúng tôi cũng tin rằng, khi người Trung Quốc phê bình người khác, họ không phải
đều có ác ý. Đối với người Trung Quốc, thường khi họ phê bình ai đó thì cũng chính là đang thể
hiện rằng họ yêu quý người ấy. Quả đúng như vậy, dường như người Trung Quốc rất thích dùng
sự phê bình để biểu đạt tình cảm đối với người khác.
Điều này được biểu hiện hết sức rõ ràng trong việc giáo dục con cái của người Trung Quốc.
Chúng ta có thể thường xuyên chứng kiến, phụ huynh người Trung Quốc quát mắng con cái
nghiêm khắc, thậm chí khi người khác khen ngợi con mình, họ thường không thoải mái bày tỏ
