“Hãy thú nhận rằng, đối với con mắt sắc sảo thì tất cả những thành phố
này, nhung nhúc những kẻ lố bịch hèn hạ và những kẻ bệnh hoạn, õng ẹo
một cách vô duyên bởi những thằng hề và kẻ quái dạng, là một sa mạc
Sahara tiêu điều mà thôi. Trong các cửa hiệu, trên các đường phố, trong nhà
thờ, ở quán bia, tại các nơi công cộng - đâu đâu cũng là sự nhẹ dạ, sự đê
tiện, sự xảo quyệt và lừa dối; đâu đâu cũng thấy tuổi trẻ ăn diện, còi cọc,
ngạo mạn, già trước tuổi; đâu đâu cũng là dâm dục quá đáng, là những cơ
thể ốm yếu đàn ông, đàn bà, tô son trát phấn, mang tóc giả, là những mặt
mũi bẩn thỉu, là màu đã bị hủy hoại; khả năng làm mẹ đang chấm dứt, hay
đã chấm dứt; những tập tục thấp hèn, hay đúng hơn sự thiếu vắng hoàn toàn
của đạo đức mà có lẽ không tìm thấy trên toàn thế giới…” Whiteman đã
viết như thế về nền dân chủ Mỹ đương thời với ông. Hãy đồng ý là, ở thời
gian hiện tại bức tranh không khá hơn, mà còn tồi tệ hơn, - Presto kết luận.
Hoffmann chăm chú lắng nghe, lúc đầu vì ngạc nhiên, sau đó với sự lo
ngại lúc càng tăng thêm và cuối cùng với lòng căm phẫn.
- Anh sẽ nói gì về cái đó? - Presto hỏi.
- Anh muốn đi vào con đường nguy hại này? - Hoffmann hỏi lại với vẻ
hoảng hốt.
- Tại sao lại nguy hại?
- Con đường tố cáo sự bất công của xã hội? Con đường chính trị? Anh
muốn thách thức sự tự ái dân tộc? Họ sẽ giẫm nát anh! Tất cả những kẻ có
quyền và tiền của sẽ vũ trang chống lại anh. Cả khán giả cũng sẽ quay lưng
lại với anh: khán giả chẳng thích thú gì phải việc làm người bệnh lên bàn
mổ dưới lưỡi dao của nhà phẫu thuật dữ tợn.
- Đừng vội nóng, Hoffmann! Hãy nghe tôi nói hết đã.
Nhưng Hoffmann giống như một nhà truyền giáo tiếp tục tố giác kẻ phạm
tội lớn:
- Anh có nhớ số phận những bộ phim của đạo diễn Eric von Strogeim
không? Ông ấy không muốn làm những phim “hạnh phúc”. Và rồi thế nào?
Chúng vấp phải sự lạnh nhạt, mặc dù có chất lượng nghệ thuật cao.
- Cần phải làm sao cho chúng được đón tiếp thật phấn khởi, - Presto phản
đối. - Anh đừng nghĩ là tôi chuẩn bị làm những phim tuyên truyền một cách
thô thiển, chỉ nêu lên những gian áp mái và tầng hầm những nỗi kinh hoàng
của bóc lột và thất nghiệp. Tôi muốn xây dựng những bộ phim sao cho khán
