Cô gái bỏ đi thật nhanh. Presto nhảy lên khỏi ghế và nóng nảy đi đi lại lại
ngoài hiên, cất cao đôi chân ngắn ngủn.
“Không thể nào quên! Chà, ghê thật! Cứ như là Presto đã tịt rồi! Cuộc
viếng thăm khó chịu! Bệnh thái nhân cách! Họ có quyền gì can thiệp vào
đời tư của mình?”.
Sau khi đã phần nào trấn tĩnh, Presto bắt đầu suy xét một cách bình tĩnh
hơn. Người phụ nữ bốc đồng này đã rọi ánh sáng có phần mới mẻ vào sáng
tác của anh. Cho tới nay anh cảm thấy mọi việc rất đơn giản. Hình thù độc
đáo và tài năng đã đem lại cho anh danh tiếng là nhà hài hước số một của
thế giới và thắng lợi về vật chất. Anh biết cách biến tiếng cười thành những
đồng dollars, và làm việc đó thật xuất sắc. Thật ra, anh có tấn bi kịch về
sáng tác của riêng anh mà những người hâm mộ không hề nghĩ tới: trong
thâm tâm anh không phải là nhà hài hước, mà là nhà bi kịch. Một nhà bi
kịch ngược đời, chỉ gây nên tiếng cười! Ý muốn loại trừ mâu thuẫn đó đã
đưa anh tới với bác sĩ Sorn, cũng như tình yêu không được đáp lại đối với
Lux. Nhưng anh không bao giờ suy nghĩ rằng anh thực hiện một vai trò xã
hội nào đó. Có thể thậm chí anh đã là công cụ vô tình và không tự giác
trong tay những ai đó. Anh cần phải dắt khán giả - và thực tế họ có hàng
triệu, cả nước Mỹ, cả thế giới - ra khỏi cái thực tế đáng buồn, bắt họ phải
tạm quên đi những vấn đề đáng nguyền rủa, quên đi những lao khổ. Khán
giả không chỉ cười trong rạp chiếu bóng. Họ còn mang tiếng cười theo về
những túp lều và những cái hầm nhà tồi tàn, chia nó cùng với bạn bè, và
cuộc đời có vẻ đẹp lên.
Khi nhớ lại những phim đã đóng, anh càng tin chắc hơn vào điều đó.
Không kể những vở bi kịch cổ điển do phải nhân nhượng ý thích của nghệ
sĩ nổi tiếng - mọi kịch bản khác đều hoặc nói về cuộc sống nhởn nhơ của
những kẻ giàu có - trong đó Presto chỉ là người khách tình cờ, - hoặc nói về
số phận của những người bần cùng mà, như có phép lạ, biến thành những
triệu phú, để lại ước mơ ấy cho mỗi khán giả mặc áo sờn rách và đi giày
mòn vẹt.
Còn những vở bi kịch cổ điển mà Presto biểu diễn ấy ư? Đó là sự nhai lại,
sự dung tục hóa những tác phẩm vĩ đại, nếu không có sức mạnh phi thường
và độc đáo của tài năng Presto khiến cho tất cả những Othello và vua Lear
ấy không những buồn cười, mà còn có tính người sâu sắc, làm cho khán giả
bật ra cả tiếng cười lẫn nước mắt. Song dù sao tiếng cười vẫn là giá trị chủ
yếu của Presto. Không thể phủ nhận điều đó. Hàng triệu kẻ bất hạnh bất
