Không gì hết, có chăng là gã xấu số Viên cao nghệu, dáng điệu phách lối.
Nếu vài năm trước đây, có ai kể cho chàng nghe là sẽ có ngày Không Lộ
biết tài nghệ chàng tương xứng với ông ta và sẽ yêu cầu Hội đoàn cấp văn
bằng bực thầy cho chàng, chàng sẽ tin ngay và không lúc nào trong đời
chàng sẽ sung sướng hơn. Bây giờ sự thành công không là gì cả, chỉ là một
đóa hoa tàn, khô héo; niềm vui đã mất hút.
Giữa bao suy tư, bỗng nhiên Đan Thanh trực nhận một điều. Điều ấy
chỉ tồn tại trong thoáng chốc như một tia chớp lóe sáng. Chàng nhìn thấy
khuôn mặt người Mẹ chung hướng về vực thẳm cuộc đời, nụ cười chợt tắt,
một nụ cười vừa diễm lệ vừa kinh sợ. Mẹ đang tưởng vọng đến từ và sinh,
đến hoa xuân phơi phới và lá thu xào xạc, đến nghệ thuật và trụy lạc.
Tất cả đều đồng nghĩa với người Mẹ chung này. Nụ cười của Mẹ thật
lạnh lùng như vầng trăng lơ lửng trên vạn vật, âu sầu và trầm mặc. Con cá
chép chết lạnh trên thềm đá trong chợ cũng như Đan Thanh đều được Mẹ
yêu quý; Mẹ trìu mến cả nắm xương vụn rải của Viên, kẻ đã toan trộm tiền
vàng của chàng và âu yếm cả cô gái Ly Phương kiêu hãnh và lãnh đạm.
Tia chớp lại tắt mất; gương mặt kỳ ảo của Mẹ tan biến. Nhưng ánh
sáng nồng ấm và héo hắt vẫn tiếp tục run rẩy trong tận tâm hồn chàng, nhịp
đập của sức sống, của khổ đau, của ham muốn vẫn lay chuyển trái tim
chàng. Không, không, chàng không muốn nỗi vui sướng mãn nguyện giống
bao kẻ khác, những kẻ bán cá, dân thành thị, những người luôn bận rộn.
Hãy để chúng nó lao xuống địa ngục. Ôi! Gương mặt xanh xao và nhăn
nhíu của Mẹ, chiếc miệng chín mọng giữa mùa hạ bừng tỏa và trên đôi môi
tươi dày hé nụ cười của định mệnh, trong như gió thoảng, mờ như ánh
trăng.
Đan Thanh đến nhà thầy, vào gần trưa, và chờ Không
Lộ xong việc rửa tay. Chàng đi vào trong.
Xin phép được thưa chuyện với thầy, khi nào thầy rửa tay và mặc áo?
Tôi sắp chết vì những sự thật đầy ắp trong miệng. Tôi muốn nói chuyện với
thầy vì có lẽ ngoài lần này ra tôi không thể nào nói đúng được nữa. Tôi
