phải nói đến thân phận làm người và có lẽ thầy là người duy nhất có thể
hiểu rõ. Không phải tôi đang nói với một người nổi tiếng vì xưởng điêu
khắc, được nhiều thành phố lớn và tu viện trọng vọng và dành nhiều quyền
hạn, người có ngôi nhà đẹp và hai người thợ phụ. Tôi đang nói với vị thầy
đã tạc tượng Đức Mẹ nơi tu viện ở ngoại thành, pho tượng đẹp nhất mà tôi
được biết. Tôi yêu kính và sùng bái con người ấy, có lẽ mục đích đời tôi là
cố trở nên như ông ta. Bây giờ tôi đã hoàn thành một bức tượng, tượng
Thánh Gioan. Tuy chưa được tuyệt mỹ bằng tượng Đức Mẹ của thầy,
nhưng cũng có vẻ riêng của nó. Tôi không hoạch định thêm bức tượng nào
khác, không một ý niệm nào để thực hiện tiếp. Giả sử có chăng là hình ảnh
cao vời của một vị thánh mà tôi sẽ tạc hình một ngày gần đây, nhưng không
phải ngay lúc này. Để có thể thực hiện được, tôi còn phải ngắm nhìn nhiều,
rút thêm kinh nghiệm. Có lẽ tôi sẽ đủ tài để điêu khắc trong ba hoặc bốn
năm, hoặc mười năm sau, lâu hơn hoặc không bao giờ. Nhưng cho đến lúc
đó, thưa thầy, tôi không muốn làm việc như một ngươi thợ thủ công, tráng
“lắc” trên các pho tượng và chạm trổ nơi các giảng đường, kéo lê kiếp sống
của một nghệ công trong xưởng. Tôi không muốn kiếm tiền và trở thành
thợ như mọi người. Tôi không muốn thế. Tôi muốn sống và đi hoang, cảm
thức hạ đến đông về, chứng nghiệm thế gian, thưởng ngoạn tất cả vẻ đẹp và
xấu. Tôi muốn khổ vì đói, khát, và tự buông thả, tự thanh lọc đối với những
gì tôi đã sống và học nơi thầy tại đây. Một ngày kia, tôi mong ước sẽ sáng
tác một nghệ phẩm sống động, thật đẹp và thật thâm trầm như tượng Đức
Mẹ của thầy - nhưng tôi không muốn giống thầy hoặc sống cuộc đời như
thầy.
- Không Lộ đã rửa tay và lau khô. Ông quay lại và nhìn Đan Thanh.
Trông ông thật nghiêm và không vẻ gì giận dữ.
- Cậu đã nói xong, ông nói, và tôi đã nghe. Bây giờ cậu chớ nên lo
nghĩ. Tôi không hy vọng cậu đến để làm việc mặc dù có nhiều việc phải
làm. Tôi không xem cậu như người thợ phụ, cậu cần tự do. Tôi muốn thảo
luận với cậu về vài vấn đề, Đan Thanh thân mến, nhưng chưa phải lúc này,
mà vài ngày sau. Cậu cũng biết là tôi già hơn cậu và đã học được một ít
