Lan. Một chỗ khác, Lỗ Bình, người bạn đồng hành với chàng, có lẽ còn
lang thang nếu bệnh dịch chưa chụp lên hắn. Ở chốn kia Viên đã nằm chết;
và một nơi xa hẳn nơi quyển rũ này là tu viện của thời hoa niên, và còn nữa
tòa lâu dài của nhà quý tộc có hai cô con gái đẹp, và nàng Hương Vân
nghèo khổ, đáng thương đang bị săn đuổi, nàng sẽ tiếp tục trôi dạt nếu chưa
gục ngã. Biết bao nơi chốn đã tán loạn, bãi đất hoang và rừng rậm, phố thị
và làng mạc, lâu đài và tu viện, và những người còn sống hay đã chết vẫn
hiện diện trong ký ức chàng với tình thương, tiếc nuối và khát khao. Và nếu
một mai khi cái chết đến với chàng, tất cả đều rơi rụng và sẽ tan biến, cả
tập giấy vẽ chân dung những người tình của những ngày hạ đêm đông. Ôi
đã đến lúc chàng phải thành tựu một việc gì, sáng tạo một cái gì để lưu lại
và tồn tại.
Từ lúc vào đời cho đến nay, qua những tháng ngày phiêu lãng, tác
phẩm của chàng quá ít, không ngoài những bức tượng đã tạc trong xưởng
điêu khắc, nhất là tượng Thánh Gioan, và tập giấy này, một thế giới hình
ảnh không thực, tuyệt đẹp và đớn đau tận cùng ký ức. Chàng có thành công
chăng khi giải tỏa thế giới nội tâm ấy, để vẽ khắc thành đường nét cho
người đời chiêm ngưỡng? Hoặc chàng lại tiếp tục con đường cũ: đi đến
những đô thị mới, những phong cảnh mới, đàn bà mới, cưu mang thêm
những kinh nghiệm đã không mang lại cho chàng điều gì khác hơn là niềm
khắc khoải dâng tràn con tim.
Thật đáng hổ thẹn nếu cứ sống trôi lăn, để cuộc đời lừa lọc, thay khóc
đổi cười. Nếu ta chỉ biết sống với khoái cảm trong nguồn sinh lực tuôn
chảy từ bầu sữa mẹ nguyên sơ, tuy hưởng được mộng đời bất tuyệt, nhưng
cũng không thoát khỏi vô thường sinh tử; giống như cây nấm mọc giữa
rừng hoang, tươi màu hôm nay để rồi mục nát ngày mai. Hoặc giả ta sống
chế ngự bằng cách tự giam mình trong công việc, cố tạo dựng cuộc đời phù
du này thành một tòa lâu đài để rồi quên sống cho chính mình, như vậy
không khác gì một công cụ, dù có sáng tạo một cái gì trường cửu chăng nữa
nhưng cuộc đời rồi cũng cằn cỗi mất hết tự do, nhựa sống khô cạn, không
còn gì sinh thú; đó là trường hợp thầy Không Lộ.
