yên
忠告而善道之，不可則止，毋自辱焉: Lấy điều ngay thẳng mà bảo,
khéo tìm cách mà khuyên răn, không nghe thì thôi, đừng để tự lấy cái nhục
cho mình” (Luận Ngữ: Nhan Uyên, XII). Người nào mình đã lấy lẽ phải
khuyên răn không được, thì nói lắm cũng vô ích, mà lại làm cho người ta
khinh nhờn mình. Cũng vì thế cho nên thầy Tử Du mới nói: “Sự quân sác,
tư nhục hỹ; bằng hữu sác, tư sơ hỹ
事君數，斯辱矣。朋友數，斯疏矣:
Thờ vua can ngăn không nghe, mà can ngăn mãi, ấy là có nhục; bạn hữu đã
khuyên bảo không nghe, mà khuyên bảo mãi, ấy là sơ nhau” (Luận Ngữ: Lý
nhân, IV).
Người ta ở trong xã hội, giao thiệp với nhau, bao giờ cũng phải lấy sự tin
làm quan trọng, Vậy nên sách Đại Học nói rằng: “Dữ quốc nhân giao, chỉ ư
tín
與國人交，止於信: Giao kết với người trong nước cốt ở sự tín”. Không
có sự tín thì sự giao thiệp của người ta không nương tựa vào đâu được.
Khổng Tử nói: “Nhân nhi vô tín, bất tri kỳ khả dã. Đại xa vô nghê, tiểu xa
vô ngột, kỳ hà dĩ hành chi tai!
人而無信，不知其可也！大車無輗，小車
無軏，其何以行之哉!: Người mà không có tín thì không biết ra thế nào.
Xe lớn không có đòn ngang thẳng, xe nhỏ không có đòn ngang cong, thì
làm thế nào cho xe chạy đi được” (Luận Ngữ: Vi chính, II). Bởi thế cho nên
chữ tín là một đạo trong năm đạo thường rất quan trọng lắm.
Những phải biết rằng đạo của Khổng Tử là bao giờ cũng cầu lấy cái trung,
chủ ở sự theo đạo lý, chứ không câu nệ điều gì cả. Có người cứ nhất nhất
nói thì phải tin, làm thì phải quả quyết, bao giờ cũng khăng khăng một mực
như thế, không nghĩ gì đến phải, trái, người ấy tuy cũng có phần khả thủ,
nhưng vẫn là tiểu nhân. Vậy nên Khổng Tử nói: “Ngôn tất tín, hành tất quả,
khanh khanh nhiên, tiểu nhân tai
言必信，行必果，硜硜然，小人哉！:
Nói ắt phải tin, làm ắt phải quả, nhỏ hẹp như thế, khí cục tiểu nhân vậy
thay!” (Luận Ngữ: Tử Lộ, XIII)
Bác ái. Người ta sinh ra ở đời, ai cũng bẩm thụ cái lý khí của trời đất, cũng
chịu cái mệnh trời như nhau cả, tất là cũng như anh em một nhà vậy. Nếu ai
ai cũng biết lấy điều lễ nghĩa mà cư xử với nhau, thì lòng thân ái há lại
chẳng dồi dào lắm sao. Thầy Tử Hạ nói rằng: “Ta nghe Phu Tử thường nói:
