giải rõ nghĩa là: “Sinh sự chi dĩ lễ, tử táng chi dĩ lễ, tế chi dĩ lễ
生，事之以
禮;死，葬之以禮，祭之以禮: Sống thì lấy lễ mà thờ, chết thì lấy lễ mà
táng, lấy lễ mà tế” (Luận Ngữ: Vi chính, II), Vậy sự vô vi đó là sự thờ cha
mẹ cho đúng lễ. Lễ là hợp nghĩa lý, là vừa phải, chứ không thái quá hay bất
cập, miễn là “xứng gia chi hữu vô
稱家之有無: vừa sức nhà giàu nhà nghèo
mà làm cho phải lẽ thường” (Lễ Ký: Đàn cung thượng). Có chỗ Khổng Tử
lại nói rằng: “Lễ dữ kỳ xa dã, ninh kiệm; tang dữ kỳ dị dã, ninh thích
禮與
其奢也，寧儉;喪，與其易也，寧戚: Lễ với xa xỉ, thì thà rằng kiệm ước
còn hơn; tang với nghi văn quá, thì thà rằng thương buồn còn hơn” (Luận
Ngữ: Bát dật, III). Nghĩa là nếu theo lễ mà không được trung dung, thì thà
bất cập còn hơn thái quá. Ngài nói như thế, nhưng chủ ý là vẫn bảo phải
theo lễ. Theo lễ là theo cái lý phải.
Lấy lễ mà thờ cha mẹ không phải là cha mẹ làm điều gì trái đạo cũng theo.
Khổng Tử nói: “Sự phụ mẫu cơ gián, kiến chí bất tòng, hựu kính bất vi, lao
nhi bất oán
事父母幾諫，見志不 從，又敬不違，勞而不怨: Thờ cha mẹ
thì khi cha mẹ có làm điều gì lầm lỗi, con phải tìm cách êm đềm địu dàng
mà can ngăn, thấy cha mẹ không nghe, thì lại kính mà không trái lễ, dẫu có
phải điều đau đớn khó nhọc cũng không oán giận” (Luận Ngữ: Lý nhân,
IV). Nghĩa là khi cha mẹ có làm điều gì trái đạo, thì con phải dùng cách ôn
hòa mà can ngăn. Nếu cha mẹ không nghe, thì lại tỏ lòng cung kính và hiếu
thảo, rồi dần dần lựa cách nói cho cha mẹ biết lẽ phải mà sửa đổi lại. Dầu
có khi cha mẹ giận mà đánh đập hay bắt phải chịu khổ sở, cũng không oán.
Việc giữ cái danh tiết của cha mẹ được trong sạch là cái bổn phận người
con hiểu đạo hiếu vậy.
Một hôm Ai Công nước Lỗ hỏi Khổng Tử rằng: “Con theo mệnh cha có
phải là hiếu không? Tôi theo mệnh vua có phải là trung không?” Hỏi ba lần
mà Khổng Tử không thưa. Khi Ngài ra ngoài, đem chuyện ấy nói với thầy
Tử Cống và hỏi ý thầy ấy thế nào. Thầy Tử Cống thưa: “Con theo mệnh cha
là hiếu, tôi theo mệnh vua là trung, còn ngờ gì nữa?” Khổng Tử nói:
“Ngươi không biết gì. Đời xưa đấng minh quân làm vua nước vạn thặng có
tránh thần bảy người, thì vua không làm điều lỗi; làm vua nước thiên thặng
có tránh thần năm người, thì xã tắc không nguy; làm chủ một nhà, có tránh
