Ông lại nói: “Ai đọc xong sách Luận Ngữ mà vẫn còn những tính nết như
trước khi chưa đọc, thì người ấy chưa hiểu đọc sách vậy”.
Đại Học
大學. Sách này với sách Trung Dung khi xưa vốn là hai thiên chép
ở trong sách Lễ Ký. Đến đời Tống, các nho gia mới đem in riêng ra để cùng
với sách Luận Ngữ và sách Mạnh Tử làm bốn sách gọi là Tứ thư.
Cứ theo ý kiến của các nhà nho học xưa nay, thì thiên Đại Học là của Tăng
Tử giải diễn mấy lời của Khổng Tử truyền lại. Khổng Tử nói: “Đại Học chi
đạo, tại minh minh đức, tại thân dân, tại chỉ ư chí thiện. Tri chỉ nhi hậu hữu
định, định nhi hậu năng tĩnh, tĩnh nhi hậu năng an, an nhi hậu năng lự, lự
nhi hậu năng đắc. Vật hữu bản, mạt, sự hữu chung thỉ, tri sở tiên hậu, tắc
cận đạo hỹ.
Cổ chi dục minh minh đức ư thiên hạ giả, tiên trị kỳ quốc; dục trị kỳ quốc
giả, tiên tề kỳ gia, dục tề kỳ gia giả tiên tu kỳ thân; dục tu kỳ thân giả, tiên
chính kỳ tâm; dục chính kỳ tâm giả, tiên thành kỳ ý; dục thành kỳ ý giả, tiên
tri kỳ tri; trí tri tại cách vật.
Vật cách nhi hậu tri chí, tri chí nhi hậu ý thành, ý thành nhi hậu tâm chính,
tâm chính nhi hậu thân tu, thân tu nhi hậu gia tề; gia tề nhi hậu quốc trị,
quốc trị nhi hậu thiên hạ bình.
Tự thiên tử dĩ chí ư thứ nhân, nhất thị giai dĩ tu thân vi bản. Kỳ bản loạn
nhi mạt trị giả, phủ hỹ; kỳ sở hậu giả bạc, nhi kỳ sở bạc giả hậu, vị chi hữu
dã.
大學之道;在明明德，在親民，在止於至善。知止而后有定，定而后能
靜，靜而后能安，安而后能慮，慮而后能得。物有本末，事有終始，
知所先後，則近道矣。
古之欲明明德於天下者，先治其國;欲治其國者， 先齊其家;欲齊其家
者，先脩其身;欲脩其身者， 先正其心;欲正其心者，先誠其意;欲誠其
意者， 先致其知;致知在格物。
物格而后知至，知至而后意誠，意誠而后心正，心正而后身脩，身脩
而 后家齊，家齊而后國治，國治而后天下平。
自天子以至於庶人，壹是皆以脩身為本。其本亂而末治者,否矣;其所厚
者薄，而其所薄者厚，未之有也。
