Việc giáo hóa là chức vụ rất trọng yếu trong việc chính trị của Nho giáo.
Vua Nghiêu nói: “Lạo chi, lại chi, khuông chi, trực chi, phụ chi, dực chi, sử
tự đắc chi, hựu tòng nhi chấn đức chi
勞之來之，匡之直之，輔之翼之，
使自得之；又從而振德之: An ủi dân, vỗ về dân, sửa cho ngay chính lòng
tín ngưỡng của dân, nắn cho thẳng đức tính của dân, giúp đỡ dân, che chở
dân, khiến tự mình biết vui về đạo, lại theo mà làm chấn khởi cái đức của
dân” (Đằng Văn Công, thượng). Bởi vậy cho nên đế vương đời trước đặt
nhà tường, nhà tự, nhà học, nhà hiệu, để dạy dân biết rõ nhân luân, khiến
cho người ta biết thân yêu nhau và hiểu rõ hiếu đễ, kẻ đầu hoa râm không
phải mang đội ở dọc đường, kẻ già cả có áo lụa mặc, có thịt ăn, người dân
không đói không rét” (Lương Huệ Vương, thượng).
Chính trị của Nho giáo chủ lấy sự bảo dân làm cốt. Ông vua nào không theo
tông chỉ ấy, mà chỉ cần lấy sự vui thú riêng của mình để dân phải chịu
những điều cực khổ, là ông vua bất nhân. Có khi ở trong nhà vua nuôi
những súc vật cho ăn béo tốt mà dân ở ngoài thì đói khổ, không ai thương
đến. “Cẩu trệ thực nhân thực, nhi bất tri kiểm, đồ hữu ngã biễu, nhi bất tri
phát. Nhân tử tắc viết: phi ngã dã, tuế giã. Thị hà dị ư thích nhân nhi sát
chi, viết: phi ngã dã, binh dã
狗彘食人食而不知檢；涂有餓莩而不知
發。人死，則曰：“非我也，歲也。”是何異於剌人而殺之，曰“非我
也，兵也: Chó lợn ăn cái ăn của dân mà không xét, dọc đường có những
thây người chết đói mà không phát của trong kho ra cứu. Có người chết thì
nói rằng: không phải tại ta, tại năm mất mùa đấy. Thế thì có khác gì cầm
dao đâm người ta chết rồi nói: Có phải ta giết đâu, con dao đấy”. Người làm
vua là làm cha mẹ dân, tất phải thương dân: “Bào hữu phì nhục, cứu hữu
phì mã; dân hữu cơ sắc, dã hữu ngã biễu, thử xuất thú nhi thực nhân dã.
Thú tương thực, thả nhân ố chi. Vi dân phụ mẫu, hành chính, bất miễn ư
xuất thú nhi thực nhân, ô tại kỳ vi dân phụ mẫu dã
庖有肥肉，廄有肥馬，
民有饑色，野有餓莩，此率獸而食人也。獸相食，且人惡之。為民父
母，行政不免於率獸而食人，惡在其為民父母也: Bếp có thịt béo,
chuồng ngựa có ngựa béo, dân có sắc đói, ngoài đồng có thây người chết
đói. Thế là đem thú vật ăn thịt người vậy. Thú vật ăn thịt lẫn nhau, thì người
ta ghét. Làm cha mẹ dân, làm việc chính trị, mà không khỏi cái việc đem
