怠敖，是自求禍也。禍福無不自己求之者: Nay quốc gia nhàn hạ, trong
lúc ấy mà vui chơi lười biếng thì là mình tự cầu lấy cái vạ. Cái vạ hay cái
phúc không có gì là chẳng phải tự mình cầu lấy” (Công Tôn Sửu, thượng).
Người muốn làm vương cả thiên hạ thì phải: “Phát chính, thi nhân, sử thiên
hạ sĩ giả giai dục lập ư vương chi triều, canh giả giai dục canh ư vương chi
dã; thương cổ giai dục tàng ư vương chi thị; hành lữ giai dục xuất ư vương
chi đồ
發政施仁，使天下仕者皆欲立於王之朝，耕者皆欲耕於王之野，
商賈皆欲藏於王之市，行旅 皆欲出於王之涂: Phát cái chính trị ra, thi
hành những điều nhân, khiến kẻ làm ra quan ở trong thiên hạ ai cũng muốn
đứng ở triều nhà vua; kẻ cày ruộng ai cũng muốn cày ở đất nhà vua; kẻ
buôn bán ai cũng muốn đến ở chợ nhà vua; người đi đường ai cũng muốn đi
ở đường nhà vua. Được như thế, ai chống lại được mình nữa” (Lương Huệ
Vương, thượng).
Mạnh Tử thường lấy vua Nghiêu, vua Thuấn là hai bậc thánh nhân đời
trước làm tiêu biểu cho những người có trách nhiệm trị dân trị nước, ông
nói: “Dục vi quân, tận quân đạo, dục vi thần, tận thần đạo, nhị giả giai
pháp Nghiêu, Thuấn nhi dĩ hỹ. Bất dĩ Thuấn chi sở dĩ sự Nghiêu, sự quân,
bất kính kỳ quân giả dã. Bất dĩ Nghiêu chi sở dĩ trị dân, trị dân, tặc kỳ dân
giả dã
欲為臣，盡臣道，二者皆法堯舜而已矣。不以舜之所以事堯事
君，不敬其君者也。不以堯之所以治民,治民賊其民者也: Muốn làm
vua, phải hết đạo vua, muốn làm tôi, phải hết đạo tôi, hai điều ấy chỉ bắt
chước vua Nghiêu, vua Thuấn mà thôi. Không theo cái cách vua Thuấn thờ
vua Nghiêu mà thờ vua, là không kính vua vậy. Không theo cái cách trị dân
của vua Nghiêu mà tri dân, là hại dân vậy” (Ly Lâu, thượng).
Việc chính trị có nhân và bất nhân mà thôi. Nhân là Nghiêu, Thuấn, bất
nhân là Kiệt, Trụ. Dùng nhân mà trị thiên hạ là phải đạo, dùng bất nhân mà
trị thiên hạ là trái đạo. “Thiên hạ hữu đạo, tiểu đức dịch đại đức, tiểu hiền
dịch đại hiền. Thiên hạ vô đạo, tiểu dịch đại, nhược dịch cường, tư nhị giả,
thiên dã: thuận thiên giả tồn, nghịch thiên giả vong
天下有道，小德役大
德，小賢役大賢。天 下無道，小役大，弱役強，斯二者，天也。順天
者 存，逆天者亡: Thiên hạ có đạo, thì người có đức nhỏ làm tôi tớ người
có đức lớn, người hiền nhỏ làm tôi tớ người hiền lớn, Thiên hạ không có
