cướp nước, gây ra nhiều sự chiến tranh, làm cho thiên hạ thật là khổ sở. Bởi
vậy Mạnh Tử hết sức công kích chiến tranh và những người vị danh, vị lợi
mà làm hại dân. Đối với hạng người ấy, ông nói lắm câu rất kịch liệt.
Ông nói: “Cổ chi vi quan dã, tương dĩ ngự bạo: kim chi vi quan dã, tương
dĩ vi bạo
古之為關也，將以御暴；今之為關也，將以為暴: Đời xưa làm
của ải để ngăn chống sự tàn bạo; đời nay làm cửa ải để làm điều tàn bạo”
(Tận tâm, hạ). Nghĩa là đời xưa vua chúa lo giữ cho dân khỏi sự tàn bạo,
đời nay lo giữ cho vững cái thế lực của mình mà làm điều tàn bạo”.
“Kim chi sự quân giả, viết: Ngã năng vị quân tịch thổ địa, sung phủ khố.
Kim chi sở vị lương thần, cổ chi sở vị dân tặc dã. Quân bất hướng đạo, bất
chí ư nhân, nhi cầu phú chi, thị phú Kiệt dã
今之事君者，曰：“我能為君
辟土地，充府庫。”今之所謂良臣，古之所謂民賊也。君不鄉道，不志
於仁，而求富之，是富桀也: Nay người thờ vua nói rằng: ‘Ta có thể vì
vua mà mà rộng ruộng đất, làm đầy kho tàng’. Người mà đời nay bảo là
lương thần, đời xưa cho là dân tặc. Ông vua không theo đạo phải, không để
chí làm điều nhân, mà lại theo giúp làm giàu cho ông vua ấy, tức là làm
giàu cho vua Kiệt vậy” (Cáo tử, hạ).
Công kích chiến tranh, thì ông nói: “Hữu nhân viết: ‘Ngã thiện vi trận, ngã
thiện vi chiến’, đại tội dã
有人曰：“我善為陳，我善為戰”，大罪也: Có
người nói: ‘Ta giỏi bày trận, ta giỏi đánh giặc’. Như thế là tội lớn vậy” (Tận
tâm, hạ). Ông lại nói: “Quân bất hành nhân chính, nhi phú chi, giai khí ư
Khổng Tử giả dã, huống ư vi chi cường chiến? Tranh địa dĩ chiến, sát nhân
doanh dã; tranh thành dĩ chiến, sát nhân doanh thành, thử sở vị suất thổ
địa nhi thực nhân nhục, tội bất dung ư tử. Cố thiện chiến giả, phục thượng
hình; liên chư hầu giả, thứ chi; tịch thảo lai; nhiệm thổ địa giả, thứ chi
君
不行仁政而富之，皆棄於孔子者也，況於為之強戰？爭地以戰，殺人
盈野；爭城以戰， 殺人盈城，此所謂率土地而食人肉，罪不容於死。
故善戰者服上刑，連諸侯者次之，辟草萊，任土地者次之: Ông vua
không làm nhân chính mà theo làm giàu cho ông vua ấy, Khổng Tử cho là
không phải vậy. Huống chi lại vì ông vua ấy mà làm những điều cường
chiến. Đánh nhau để lấy đất, giết người đầy đồng; đánh nhau để lấy thành,
giết người đầy thành; như thế gọi là đem đất ăn thịt người, tội ấy đem xử tử
