dã, nhiên nhi do hữu năng phân thị phi, trị khúc trực giả da?
傳曰:天下有
二: 非察是,是察非。謂合王製與不合王製也。天下有不以是為隆正
也，然而猶有能分是非、治曲直者邪?: Sách truyện nói: Trong thiên hạ
có hai lẽ: cái trái xét cái phải, cái phải xét cái trái. Đó là nói hợp vương chế
và không hợp vương chế vậy. Trong thiên hạ có người không lấy cái phải
làm long chính, vậy thì còn làm sao mà phân được phải, trái, tri được cong
ngay? (Giải tế, XXI).
Cái long chính đã định thì danh và từ đều phải theo đó mà thành. Cái danh
của Tuân Tử là cái danh đã thông hành ở trong xã hội, dùng làm pháp lệnh
của quốc gia, không ai được thay đổi. Ông nói: “Bậc vương giả chế ra danh.
Danh đã định thì sự biện luận có cái thực. Cái đạo chế danh thi hành ra, thì
lời nói dễ hiểu, rồi cứ cẩn thận khiến dân theo một đạo ấy không được lấy
dị đoan mà thay đổi. Cho nên ngươi Tích (Đặng Tích) dùng lời tự tiện đặt
ra danh để làm loạn chính danh, khiến dân nghi hoặc làm cho người ta có
nhiều biện tụng, ấy là kẻ đại gian, tội cũng như tội tự tiện làm ra phù tiết và
cái đo cái lường vậy. Dân của vương giả không dám mượn tiếng mà làm ra
lời nói lạ để loạn cái chính danh. Dân ấy thật thà dễ khiến; dễ khiến thì có
công hiệu. Dân ấy không dám mượn tiếng mà làm ra lời nói lạ để loạn cái
chính danh, cho nên một lòng theo đạo, theo phép, mà kính cẩn ở chỗ theo
lệnh vậy. Như thế thì cái sự tích của vương giả lớn lên. Cái sự tích của
vương giả lớn lên, cái công hiệu thành đạt, là cái cực điểm của sự trị. Đó là
nhờ có công của sự giữ cái danh cẩn thận. Nay bậc thánh, bậc vương mất
cách giữ danh thì bỏ lười, những lời lạ khởi lên, danh với thực loạn cả, cái
hình phải, trái không rõ, thì dẫu kẻ lại giữ phép, kẻ nho noi theo học cũ, đều
loạn cả. Nếu kẻ vương giả lại sinh ra ở đời, thì ắt là lại theo cái danh cũ và
sửa cái danh mới cho chính” (Chính danh, XXIII).
Phép theo danh cũ là phải sở cứ vào những danh đã thành từ đời Tam đại.
“Hậu vương chi thành danh: hình danh tòng Thương, tước danh tòng Chu,
văn danh tòng Lễ. Tản danh chi gia ư vạn vật giả, tắc tòng Chư Hạ chi
thành tục, khúc kỳ. Viễn phương dị tục chi hương, tắc nhân chi vi thông
後
王之成名:形名從商，爵名從周，文名從禮。散名之加於萬物者，則從
諸夏之成俗，曲期.遠方異俗之鄉，則因之而為通: Những danh đã thành
