của hậu vương là: hình danh theo nhà Thương, tước danh theo nhà Chu, văn
danh theo Kinh Lễ. Tản danh để gọi vạn vật thì theo phương ngôn thành tục
và những lời khúc kỳ
của đất Chư Hạ. Còn những phương xa tục lạ, nhân
của người ta đã dùng mà dùng cho thông” (Chính danh, XXII).
Thành chính danh. Tuân Tử xét cái lẽ tại sao mà có danh, và chia ra làm
ba điều: 1. Sở vị hữu danh: Bởi sao mà có danh, 2. Sở duyên hữu đồng, dị:
Bởi duyên cớ gì mà có đồng, dị, 3. Chế danh chi khu yếu: Cái khu yếu để
chế danh.
l, Bởi sao mà có danh. Cái hình của vạn vật khác nhau thì lòng người phân
ly mà hiểu lẫn cái nọ ra cái kia. Vạn vật khác nhau thì cái danh lẫn lộn; quý,
tiện không rõ, đồng, dị không phân biệt, như thế thì cái chí ắt có cái lo
không hiểu, mà việc làm ắt có cái vạ khốn phế. Cho nên kẻ trí giả phân biệt
ra, đặt tên để chỉ rõ cái thực. Trên sáng rõ kẻ quý, kẻ tiện, dưới biện biệt cái
giống nhau, cái khác nhau. Quý, tiện đã phân, đồng, dị đã biệt, như thế thì
cái chí không có cái lo không hiểu, việc làm không có cái vạ khốn phế, Bởi
thế mới có danh.
2. Bởi duyên cớ gì mà đồng, dị. Sự đồng, dị là do cảm giác của thiên quan
天官 mà ra. Thiên quan tức là giác quan như tai, mắt, mũi, mồm và tâm
thể.Thiên quan cảm đến, biết là đồng thì cho là đồng, biết là dị thì cho là dị.
“Phàm cái đồng loại và đồng tình, thì thiên quan hiểu là đồng, cho nên mới
so sánh mà để riêng ra, xem chừng tựa như nhau mà thông, thì đặt ra một
tên làm ước danh để hợp chung cả mà gọi. (Thí dụ: con ngựa tuy trắng, đen,
lớn, nhỏ không đồng, nhưng nhờ có thiên quan ta biết là đồng loại, cho nên
ta đặt tên gọi là ngựa, để gọi chung cả loài). Cái hình, cái thể, cái sắc, cái
vằn thì lấy con mắt trông mà biết nó khác nhau như thế nào; thanh âm
trong, đục và những tiếng lạ thì lấy tai nghe mà biết nó khác nhau thế nào;
mặn, nhạt, chua, cay và những vị lạ thì lấy miệng nếm mà biết nó khác nhau
thế nào; hơi thơm, hôi tanh, hăng nồng và những hơi lạ thì lấy mũí ngửi mà
biết nó khác nhau thế nào; đau, ngứa, lạnh, nóng, nhẵn, ráp, nặng, nhẹ thì
lấy hình thể sờ mó, cân nhắc, mà biết nó khác nhau thế nào; lời nói, việc
