NHO GIÁO - Trang 245

thống nhất chế độ, lấy cái nông mà trì thủ cái rộng, lấy cái đời nay mà trì
thủ đời xưa, lấy một mà trì thủ vạn... Những vật kỳ, những sự biến lạ, có
khi chưa từng nghe thấy, hoặc chưa từng trông thấy, nhưng thốt nhiên khởi
lên ở một chỗ nào, thì lấy thống loại mà ứng, ắt là không điều gì ngưng trệ,
hổ thẹn, rồi mới mở phép ra mà đo lường, thì ám nhiên hợp như cái phù tiết
vậy” (Nho hiệu, VIII). Đại phàm lối luận lý của Nho giáo là theo phép diễn
dịch, chứ không mấy khi theo phép quy nạp. Bởi chưng Nho giáo thuộc về
môn triết học thuần lý chỉ có phương pháp ấy là thuận tiện hơn cả.