nhau mà sinh trưởng, ấy là cái sở khởi của lễ. Cho nên lễ là nuôi vậy. Bậc
quân tử đã được cái nuôi, lại muốn cái phân biệt. Sao gọi là phân biệt?
Rằng: sang hèn có bậc, lớn nhỏ có khác nhau, nghèo, giàu, khinh, trọng đều
có cái xứng đáng vậy” (Lễ luận, XIX).
Tuân Tử nói: “Lễ có ba cái gốc: Trời đất là cái gốc sự sinh, tiên tổ là cái gốc
chủng loại, vua và thầy là cái gốc sự trị. Không có trời đất thì ở đâu mà
sinh, không có tiên tổ thì ở đâu mà ra, không có vua có thầy thì lấy đâu mà
trị. Ba điều ấy mà thiếu đi một là người ta không yên được. Cho nên trên
thờ Trời, dưới thờ đất, tôn tổ tiên, trọng vua và thầy, ấy là ba gốc của lễ
vậy” (Lễ luận, XIX).
Chữ lễ của Tuân Tử cũng có nghĩa rất rộng, đối với người nào cũng phải có
lễ. “Lễ dã giả, quý giả kính yên, lão giả hiếu yến, trưởng giả đễ yên, ấu giả
từ yên, tiện giả huệ yên
禮也者貴者敬焉，老者孝焉，長者弟焉，幼者
慈焉，賤者惠焉: Lễ là đối với kẻ quý thì kính, đối với kẻ già thì hiếu thảo,
đối với người lớn thì thuận, đối với người trẻ thì từ thiện, đối với kẻ hèn thì
có ân huệ” (Đại lược, XXVII). Nhất là về sự thờ phụng kẻ sống, cúng tế
người chết, người quân tử rất phải nghiêm cẩn lắm. “Lễ giả cẩn ư trị sinh tử
giả dã. Sinh, nhân chi thỉ dã; tử, nhân chi chung dã. Thỉ chung câu thiện
nhân đạo tất hỹ
禮者謹於治生死者也。生，人之始也;死，人之终也。
始终俱善，人道毕矣: Lễ là phải nghiêm cẩn về việc trị, sự sinh, sự tử.
Sinh là cái khởi đầu của người ta, tử là cái cuối cùng của người ta. Thỉ
chung đều hay cả thì trọn cái đạo làm người vậy”. “Cho nên người quân tử
phải kính cẩn lúc thỉ mà thận trọng lúc chung. Thỉ chung như nhất, ấy là cái
đạo của người quân tử và cái văn vẻ của lễ nghĩa. Nếu hậu lúc sinh mà bạc
lúc tử, tức là kính cái có biết mà nhờn cái không biết, ấy là đạo của người
gian ác và lại là cái lòng bội bạn vậy” (Lễ luận, XIX).
Đối với xã hội và quốc gia thì Tuân Tử nói: “Vạn vật cùng sinh trong
khoảng trời đất mà hình thể thì khác nhau, không có cái thích nghi thường
định mà đều có cái hữu dụng cả. Số là nhân loại cùng ở với nhau, sự cầu thì
giống như nhau, mà lối cầu thì khác nhau: cái muốn thì giống như nhau, mà
sự biết thì khác nhau. Người sinh ra ở đời ai cũng có cái muốn thỏa ý mình,
mà cái muốn ấy thì kẻ trí, người ngu giống như nhau, còn cách làm cho
