kỳ quốc loạn
隆禮貴義者其國治，簡禮賤義者其國亂: Trọng lễ, quý
nghĩa thì nước trị; giản lễ, rẻ nghĩa thì nước loạn” (Nghị binh, XV). Ông cho
lễ có ảnh hưởng đến sự sinh hoạt của người ta ở trong xã hội, mà việc trị,
loạn đều bởi đó mà ra. “Lễ chi ư chính quốc gia dã, như quyền hành chi ư
khinh, trọng dã, như thằng mặc chi ư khúc trực dã. Cố nhân vô lễ bất sinh,
sự vô lễ bất thành, quốc gia vô lễ bất ninh
禮之於正國家也，如權衡之
於輕重也，如繩墨之於曲直也。 故人無禮不生，事無禮不成，國家無
禮不寧: Lễ đối với việc quốc gia như quả cân và cán cân đối với sự nặng,
nhẹ, như dây và mực đối với đường thẳng, đường cong. Cho nên người mà
không có lễ thì không sinh, việc mà không có lễ thì không nên, quốc gia mà
không có lễ thì không yên” (Đại lược, XXVII).
Cái học của Tuân Tử trọng lễ như thế, cho nên ông cho là bất cứ việc gì hễ
không có lễ thì hỏng. “Lễ là cái cùng cực của sự trị và sự biện biệt, cái gốc
của sự làm cho nước mạnh, cái đạo của sự uy hành, cái cốt yếu của công
danh. Bậc vương, bậc công theo đó mà được thiên hạ, không theo đó thì
làm hỏng xã tắc. Cho nên áo giáp bền, ngọn giáo nhọn không đủ để thắng
trận, thành cao, hào sâu không đủ lấy làm bền vững, lệnh nghiêm, hình
nhiều không đủ lấy làm uy. Dùng lễ thì việc gì cũng thi hành được, không
dùng lễ thì việc gì cũng bỏ cả” (Nghị binh, XV).
Lễ có thế lực mạnh như thế, cho nên nói: “Lễ giả pháp chi đại phận, quần
loại chi cương kỷ dã. Cố học chi hồ lễ nhi chỉ hỹ
禮者法之大分， 羣類之
綱紀也。 故學至乎禮而止矣: Lễ là cái phận lớn của điển pháp, cái kỷ
cương của quần loại. Cho nên phải học đến lễ mới thôi vậy” (Khuyến học,
I).
Nhạc. Lễ là phận, nhạc là hòa. Lễ là để tiết chế tâm thân, nhạc là lấy cái
đẹp cái hay tự nhiên mà cảm hóa lòng người. Bởi vậy Tuân Tử rất chú ý
đến nhạc và bài bác họ Mặc về cái thuyết bỏ nhạc. Ông nói: “Nhạc là để
làm cho vui. Cái tính người ta chẳng ai là chẳng muốn thế, cho nên không
thể không có nhạc. Nhạc thì phát ra ở thanh âm, hình ra ở động, tĩnh, mà cái
đạo của người ta và sự biến đổi của thanh âm, động, tĩnh, tính thuật, là hết
thảy ở nhạc vậy. Cho nên người ta không thể không có nhạc, nhạc không
