NHO GIÁO - Trang 311

kẻ thứ dân thì họa hoạn đến ngay vậy. Muốn ở ngôi quân tử mà làm việc
người ta quân tử, nếu lại bỏ cái cách của Công Nghi Tử làm tướng nước Lỗ,
thì không còn có cách nào hơn nữa. Kinh Xuân Thu lấy nghĩa nhất thống
làm to, là cái thường kinh của trời đất, cái thông nghĩa của xưa nay vậy.
Nay mỗi thầy dạy một đạo, mỗi người bàn một lời, trăm nhà khác phương
thuật, chỉ ý không giống nhau. Bởi thế, trên không lấy gì giữ mực nhất
thống, pháp chế thường đổi, dưới không biết theo về đâu. Tôi trộm nghĩ:
Những cái gì không thuộc vào khoa lục nghệ và học thuật của Khổng Tử, là
đều trừ tuyệt cả, không tịnh tiến. Những cái học thuyết tà tịch thôi hết,
nhiên hậu thống lý mới hợp nhất, mà pháp độ mới rõ rệt, dân mới biết chỗ
mà theo vậy”.
Vũ Đế khen lời đối là phải, cho Đổng Trọng Thư làm chức phụ tướng giúp
Dịch Vương trị đất Giang Tô. Dịch Vương là anh Vũ Đế tính rất kiêu căng
và thích sự vũ dũng. Đổng Trọng Thư đem lễ nghĩa khuyên bảo, Dịch
Vương rất lấy làm kính trọng.
Đổng Trọng Thư là người liêm khiết chính trực. Thời bấy giờ có Công Tôn
Hoằng cũng học sách Xuân Thu, nhưng hay chiều đời để dụng sự, được làm
chức tể tướng và được phong tước hầu. Ông cho Hoằng a dua nịnh đời, là
kẻ có tội với sách Xuân Thu. Hoằng ghét ông lắm, tìm cách làm hại. Nhân
có Giao Tây Vương cũng là anh của Vũ Đế, tính rất rông dài càn rỡ thường
hay giết những quan lại, Hoằng bèn tâu xin Vũ Đế cho ông ra làm tướng
giúp Giao Tây Vương, có ý để Giao Tây Vương giết đi, không ngờ Vương
vẫn nghe tiếng ông là người hiền, xử đãi rất trọng hậu. Nhưng ông ở lâu sợ
bị tội, bèn cáo lệnh giải chức về nhà.
Ông làm tướng giúp hai kiêu vương, lúc nào cũng chính mình mà sai khiến
kẻ dưới, ở đâu cũng được yên trị. Kịp khi từ chức trở về, không hỏi đến sản
nghiệp trong nhà, chỉ chăm lo việc giảng học và làm sách. Triều đình có
việc gì quan trọng thường sai sứ đến tận nhà bàn hỏi, ông tấu đối điều gì
cũng có bằng cứ rõ ràng.
Những sách Đổng Trọng Thư làm ra về sau mất mát đi, hiện nay có quyển
Xuân Thu phồn lộ và quyển Đổng tử văn tập truyền ở đời.