“Có người cười Dương Tử học giỏi tài cao, cặm cụi làm bộ Thái Huyền,
nhiều đến năm nghìn câu, hơn mười vạn tiếng, sâu tới suối vàng, cao ra
ngoài trời xanh, to lớn bao hàm cả nguyên khí, nhỏ vào lọt những chỗ
không thể vào được, thế mà làm quan chỉ đến chức hoàng môn thị lang, ý
giả, có phải là huyền chỉ chuộng bạch không? Sao làm quan mà trầy trật
thế? Dương Tử trả lời rằng: Ở đời loạn thì bậc thánh trí giong ruổi mà
không đủ, ở đời trị thì bọn dung phu nằm dài mà có thừa. Nay ta ở vào đời
không có việc gì, thì cái tài cái học của ta đều là vô dụng cả, vả ta nghĩ
rằng: Cái gì bùng bùng thì dễ tắt, cái gì ầm ầm thì dễ nghĩ, xem sấm, xem
lửa, ai chẳng cho là đầy, là nhiều, đến lúc Trời thu cái tiếng của sấm, đất
giấu cái nóng của lửa, thì chẳng còn gì sót. Cái nhà cao minh có ma quỉ
dòm nom ở bên cạnh để chực làm hại. Vồ chụp thì mất, lẳng lặng thì còn,
ngôi cao thì cả họ nguy, tự chủ thì thân được trọn vẹn. Cho nên biết huyền,
biết mặc, là giữ được phần cao của đạo; bên thanh, bên tĩnh, đi chơi chỗ
thần diệu, chỉ có sự tịch mịch là giữ được chỗ ở của đạo đức: Viêm viêm giả
diệt, long long giả tuyệt, quan lôi quan hỏa, vi doanh vi thực, thiên thu kỳ
thanh, địa tàng kỳ nhiệt. Cao minh chi gia, quỉ hám kỳ thất. Quắc noa giả
vong, mặc mặc giả tồn, vị cực giả tông nguy, tự thủ giả thân toàn. Thị cố tri
huyền tri mặc, thủ đạo chi cực, viên thanh viên tĩnh, du thần chi đình, duy
tịch duy mịch, thủ đức chi trạch
炎炎者滅，隆隆者絕,觀雷觀火，爲盈爲
實，天收其聲，地藏其热。高明之家，鬼瞰其室。攫拏者亡，默默者
存，位極者宗危，自守者身全。是故知玄知默，守道之極，爰清菱
爰，遊神之庭，惟寂守德之宅。”
Đó là nói rút cái đại ý trong bài Giải trào là thế. Còn về đường văn chương,
thì bài ấy rất có giá trị. Lời văn tung hoành biến hóa, biện thuyết pha giọng
hoạt kê, và lại có ý mỉa mai người đời không biết thời, không hiểu lẽ huyền
bí của trời đất, cứ lấy sự thiển cận trước mắt mà xét việc cao xa.
Lời phê bình sách Thái Huyền. Sách Thái Huyền vốn là rất khó hiểu, đến
những người danh nho như Tư mã Quang đời Tống mà còn phải xem mãi
mới biết được cái đại ý, cho nên mới làm bài tựa sách ấy mà nói rằng:
“Ta lúc ít tuổi vẫn nghe tên bộ sách Thái Huyền mà không được trông thấy,
chỉ xem bài tự tự của Dương Tử khen bộ Thái Huyền rất hay. Xem đến
