nhân chi học vị lợi
大人之學爲道、小人之學爲利: Cái học của bậc đại
nhân là vì đạo, cái học của bậc tiểu nhân là vì lợi” (Học hạnh, I). Học giả
phải cần làm quân tử, cho nên phải theo cái học của bậc đại nhân, cốt thực
hành cái đạo, nghĩa là học được điều gì, thì phải làm điều ấy. Vậy nên
Dương Hùng nói rằng: “Học, hành chi,. thượng dã; ngôn chi, thứ dã; giáo
nhân, hựu kỳ thứ dã. Hàm vô yên, vi chúng nhân
學，行之，上也；言
之，次也；教人，又其次也；鹹無焉，為眾人: Học mà làm được những
điều mình học, là trên cả; nói những điều mình học là thứ; dạy người ta lại
là thứ nữa. Ba điều ấy mà không có cả, là làm người thường” (Học hạnh I).
Ông cho sự học cốt ở việc làm, có làm được, thì rồi mới nói cho người ta
nghe được; có nói cho người ta nghe được, thì rồi mới dạy được người ta.
Vậy học mà không làm những điều mình học là dở hơn cả.
Cái chủ đích sự học của Nho giáo là để sửa mình. “Tu thân dĩ vi cung, kiểu
tứ dĩ vi thỉ, lập nghĩa dĩ vi đích. Điện nhi hậu phát, phát tất trúng hỹ
修身
以為弓，矯思以為矢，立義以為的，奠而後發，發必中矣: Sửa mình
làm cái cung, uốn cái tứ làm cái tên, lấy sự lập nghĩa làm cái đích. Ngắm
cho ngay rồi mới bắn ra, bán ra tất là phải trúng” (Tu thân, II). Vậy sự sửa
mình của người ta trước hết phải lấy việc làm điều nghĩa làm đích. Nhưng
làm điều nghĩa mà không có người chỉ bảo cho, thì biết thế nào là nghĩa.
Bởi thế cho nên kẻ học giả phải cần có thầy. “Vụ học bất như vụ cầu sư. Sư
giả nhân chi mô phạm dã
務學不如務求師。師者，人之摸范也: Cần học
không cần tìm thầy. Thầy là cái khuôn phép của người ta” (Học hạnh, I). Có
thầy rồi theo cái khuôn phép của thầy, mà sửa đổi cái tính tình của mình cho
thành người ngay chính. Ấy là việc cốt yếu trong sự học vậy.
Đại phàm sách Pháp ngôn bàn sự tu dưỡng, sự học tập cùng việc đạo đức
và việc chính sự theo như tông chỉ của Nho giáo. Dương Hùng lại phê bình
các học thuật đời Xuân Thu và đời Chiến Quốc mà chiết trung lấy điều phải
điều hay. Thí dụ như đối với cái học của Lão Tử, thì ông nói rằng: “Lão Tử
chi ngôn đạo đức, ngô hữu thủ yên nhĩ. Cập chùy đề nhân nghĩa, tuyệt diệt
lễ học, ngô vô thủ yên nhĩ
老子之言道德吾有取焉耳。及捶提仁義，絕
滅禮學，吾無取焉耳: Lão Tử nói về đạo đức thì ta có lấy vậy. Còn như
