Những vua chúa chết rồi lên ở trên trời, cho nên trong khi tế tự, nhà vua
đem tổ tiên vào cúng tế với Trời. Sách Lễ Ký chép rằng: “Giao tự hậu tắc dĩ
phối thiên, tông tự Văn Vương ư minh đường dĩ phối Thượng Đế
郊祀后稷
以配天，宗祀文王於明堂以配上帝: Tế giao thì tế hậu tắc để phối hưởng
với Trời, tế tông miếu thì tế Văn Vương ở nhà minh đường để phối hưởng
với Thượng Đế”. Vì lẽ rằng người ta đã bẩm thụ lý khí của Trời, thì khi chết
rồi, ai giữ được lý khí ấy tinh thuần thì lại được lên trời mà giữ quyền làm
chủ tể muôn vật. Bởi thế người Tàu tin rằng những bậc thánh quân, hiền
tướng, khi chết rồi lên trời cũng có thế lực gần ngang như Trời.
Việc thờ Trời, thờ quỉ thần và tổ tiên, tuy là phân biệt, nhưng kỳ thực cũng
là theo một lý cả; và chính là một cái tông giáo đặc biệt của những dân tộc
theo văn minh Tàu ở Á Đông. Tông giáo ấy ở trong nhà thì có người tộc
trưởng làm chủ việc tế tự tổ tiên, ở trong nước thì có vua làm chủ việc tế tự
Trời và quỉ thần, cứ lưu truyền mãi từ đời thượng cổ đến nay, vẫn không
biến đổi đi chút nào.
Trọng việc thực tế. Người Tàu khởi đầu ở phía bắc sông Hoàng Hà, khí
hậu lạnh lẽo, sự làm ăn khó nhọc, cho nên những tư tưởng đều chú cả về
cuộc thực tế. Việc gì cũng lấy nhân sự làm cốt. Đã trọng thực tế thì tất phải
trọng sự kinh nghiệm. Phàm điều gì tổ tiên đã thi hành ra mà đã có hiệu quả
thì con cháu cứ đời đời noi theo, bởi thế cho nên thành ra cái tính thủ cựu.
Bao nhiêu những lệ luật của đế vương đời trước đã đặt ra là đều lấy làm
khuôn phép cho đời sau.
Cứ theo sử Tàu thì lúc đầu có mấy ông vua rất có công mở mang cho dân
tộc Tàu, trước hết là vua Phục Hi
伏羲 (4480 - 4365 trước Tây lịch kỷ
nguyên) vạch ra tám quẻ để thông cái đức của thần minh và để bày rõ cái
tình của muôn vật, đặt ra thư khế để thay cái tục lấy dây thắt nút và định ra
lệ giá thú. Vua Thần Nông
神農 (3220 - 3080) dạy dân trồng ngũ cốc. Vua
Hoàng Đế
皇帝 (2697 - 2597) chế ra áo mũ, sai quan đặt văn tự, định can
chi, làm lịch, dùng toán số. Vua Nghiêu
堯 (2357 - 2257) sai họ Hi, họ Hòa
xem sự chuyển vần của mặt trời, mặt trăng và tinh thần để dạy dân biết lúc
nghỉ, lúc làm, mùa cấy, mùa gặt. Thời bấy giờ có ông Thuấn
舜 giúp vua
Nghiêu đi tuần thú bốn phương, tiếp kiến những hậu các nước, sửa đổi ngày
