tháng và bốn mùa cho đúng, định âm nhạc, phép đo, phép lường, phép cân
cho nhất luật đâu đâu cũng dùng như nhau cả. Vua Nghiêu mất, vua Thuấn
(2256 - 2208) lên ngôi, đặt ra quan chế và dùng những người tài giỏi như
bọn ông Vũ, ông Tiết, ông Cao Dao, ông Ích, ông Khí, v.v. để coi mọi việc.
Vua Vũ
禹 (2205 - 2197) thay vua Thuấn đặt ra cửu trù, để định rõ các mối
luân thường và chính trị. Lại có những vua có đạo đức làm những điều nhân
chính như vua Thang
湯 (1783 - 1754), vua Văn Vương 文王 (1186 - 1135)
và vua Vũ Vương
武王 (1134-1116).
Đời sau lấy những phép tắc và chế độ của những bậc ấy làm chuẩn tắc cho
sự học vấn, luân lý và chính trị, tức là mối đầu cái học của Nho giáo.
Chúc và Sử. Nguyên vì có quan niệm cho việc gì cũng phải theo thiên đạo
và tôn sùng tổ tiên, nên chỉ các vua chúa đời xưa đặt ra quan chúc
祝 và
quan sử
史. Quan chúc coi thiên sự, quan sử coi nhân sự. Quan chúc có hai
chức vụ: một là coi việc cầu nguyện cho nhân dân được phúc lành, hoặc khi
vua đi đánh giặc, thì phải coi việc tế lễ, để cầu được thắng trận. Hai là coi
việc lịch, tức là xem tượng trời mà đem ứng dụng ra nhân sự, như là định
bốn mùa và tháng ngày cho đúng, để dân biết thời tiết mà làm ăn, xem sao
trên trời và việc bốc phệ để đoán việc cát, hung. Mãi đến cuối đời nhà Chu,
quan chúc vẫn giữ chức vụ cố vấn của nhà vua. Hễ trong nước có việc gì
quan trọng là vua phải hỏi quan chúc rồi mới quyết định được. Các quan
chúc thường cũng dùng pháp thuật như bọn vu hích. Khi vua đi điếu phúng
chỗ nào thì có quan chúc đi trước. Sách Chu Lễ nói rằng: “Vương điếu tắc
dữ chúc tiền
王弔則與祝前: Vua đi điếu thì có quan chúc đi trước”.
Quan sử coi việc nhân sự, ghi chép những công việc của các đế vương đời
trước, cốt để lưu truyền những điều của tổ tông đã đặt ra. Đời nhà Chu có
quan đại sử, tiểu sử, tả sử, hữu sử, nội sử, ngoại sử. Những sách như Kinh
Thi, Kinh Thư, Kinh Lễ, Kinh Nhạc, đều do sử quan làm ra. Về sau Lão Tử
làm quan Trụ hạ sử, Khổng Tử thì đi đến kinh đô nhà Chu để xem sử ký.
Hai ông tị tổ Đạo giáo và Nho giáo đều phải khảo cứu sử học mà lập ra học
thuyết của mình. Xem thế thì rõ sử là nguồn gốc các mối học thuật của
nước Tàu vậy.
