THIÊN II. XUÂN THU THỜI ĐẠI: KHỔNG TỬ
(722 - 480 trước Tây lịch)
Tình thế nước Tàu về đời Xuân Thu. Từ khi nhà Chu lên giữ ngôi thiên
tử, chế độ vẫn theo lối phong kiến, chia thiên hạ ra làm hơn 70 nước, để
phong cho những người công thần và các con cháu làm chư hầu. Những
nước chư hầu ấy đều được quyền tự chủ, nhưng hằng năm phải triều cống
thiên tử nhà Chu, và khi có sự chinh phạt ở đâu, thì phải theo mệnh lệnh
thiên tử đem quân đi tòng chinh. Nước Tàu thuở ấy ở quanh quẩn trong
vùng sông Hoàng Hà, vào độ chừng năm, sáu tỉnh ở phía bắc nước Tàu
ngày nay. Các nước chư hầu lớn thì bằng hai, ba tỉnh của ta bây giờ, nhỏ thì
bằng một vài huyện gì đó. Khi nhà Chu còn thịnh thì trật tự vẫn được phân
minh, nhưng từ khi nhà Chu đã suy nhược, phải dời đô về phía đông ở đất
Lạc Ấp, mệnh lệnh của thiên tử không ai theo, các nước chư hầu phân ra có
đến 160 nước. Sự chiến tranh càng ngày càng kịch liệt, cương thường đổ
nát, nhân dân đồ thán. chư hầu ai mạnh thì làm bá cả thiên hạ, như nước Tề,
nước Tấn, nước Tống, nước Sở, nước Ngô, nước Việt, v.v. rồi nước nọ kiêm
tính nước kia, thiên tử cùng không có đủ uy quyền mà ngăn cấm được. Thời
đại ấy sử Tàu gọi là Xuân Thu thời đại.
Trong thời Xuân Thu loạn lạc như thế, đạo đế vương đời trước mờ tối,
người đời say đắm về đường công lợi, không ai thiết gì đến nhân nghĩa nữa.
Nhưng cũng vì thế cục biến loạn, dân tình khổ sở, người trong nước mới lo
nghĩ tìm cách sửa đổi để cứu vớt thiên hạ, vậy nên các học thuyết mới hưng
thịnh lên. Thuở ấy có Khổng Tử đem phát minh cái đạo của thánh hiền ra,
lập thành một học thuyết có thống hệ, lấy nhân, nghĩa, lễ, trí mà dạy người,
lấy cương thường mà hạn chế nhân dục để giữ trật tự ở trong xã hội cho
vững bền.
Tiểu sử của Khổng Tử
孔子. Khổng Tử người làng Xương Bình, huyện
Khúc Phụ, nay thuộc phủ Duyên Châu, tỉnh Sơn Đông bên Tàu. Ngài dòng
dõi người nước Tống (Hà Nam). Ông tổ ba đời dời sang ở nước Lỗ (Sơn
Đông). Thân phụ Ngài là Thúc Lương Ngột làm quan võ, lấy người vợ
