NHO GIÁO - Trang 432

Lục Tượng Sơn đem những lời của Khổng Tử và Mạnh Tử để làm chứng.
Khổng Tử nói rằng: “Ngô đạo nhất dĩ quán chi

吾道一以貫之”; Mạnh Tử

nói rằng: “Phù đạo nhất nhi dĩ hỹ

夫道一之已矣”. Cái đạo ấy là đạo nhân

cho nên Mạnh Tử lại nói: “Đạo chỉ có nhân và bất nhân mà thôi”. Tượng
Sơn theo cái nghĩa ấy mà nói rằng: “Nhân tức là tâm ấy, là lý ấy. Tìm được
nó thì được, là được cái lý ấy, tiên tri là tri lý ấy, tiên giác là giác cái lý ấy;
yêu cha mẹ là lý ấy; kính anh là lý ấy; thấy đứa trẻ sắp rơi xuống giếng mà
có lòng bồn chồn, thương xót là lý ấy, việc nên lấy làm thẹn mà thẹn, việc
nên lấy làm ghét mà ghét là lý ấy; biết cái phải là phải, cái trái là trái, là lý
ấy; nên từ mà từ, nên tốn mà tốn, là lý ấy; kính cũng là lý ấy, nghĩa cũng là
lý ấy, trong là lý ấy, ngoài là lý ấy. Mạnh Tử bảo: “Không nghĩ mà biết là
lương tri, không học mà giỏi là lương năng, ấy là cái Trời phú dữ cho ta, ta
vốn có rồi, không phải do ở ngoài đúc ra cho ta vậy”. Cho nên nói rằng:
Vạn vật đều đủ ở ta, ta trở lại thân ta, mà thành thực, thì không có cái vui
nào lớn hơn vậy”. Đó là cái bản tâm của ta vậy. Cái gọi là an trạch, chính
lộ, là cái ấy; cái gọi là quảng cư, chính vị, đại đạo là cái ấy. cổ nhân tự đắc
cái ấy, cho nên có cái chân thực, nói lý là thực lý, nói sự là thực sự, đức là
thực đức, hạnh là thực hạnh”.
Cái tâm của người ta rất thiêng liêng, cái lý rất sáng suốt: “Nhân tâm chí
linh, thử lý chí minh

人心至靈,此理至明”. Tâm vô thanh, vô khứu, mà

chủ tể cả mọi việc, bắt ta phải theo nghĩa lý, làm nhân nghĩa. Nhờ có tâm
mà ta có tự do, có quyền quyết đoán, mà tư tưởng, mà hành động. Tâm
thiêng liêng và sáng suốt như thế, cho nên Lục Tượng Sơn thường tán thán
rằng: “Kỳ tha thể tận hữu hình, duy tâm vô hình, nhiên hà cố năng nhiếp
chế nhân như thử chi thậm!

其它體尽有形,惟心無形,然何故能摄制人

如此之甚! : Cái thể khác hết thảy đều có hình, duy cái tâm không có hình,
mà cớ sao nhiếp chế được người đến rất mực như vậy!”
Cái tâm của người ta là duy nhất. Đạo tâm, nhân tâm, cũng chỉ là một mà
thôi, mà thiên lý và nhân dục cũng là ở trong một cái tâm cả. Lục Tượng
Sơn cho câu: “Nhân sinh nhi tĩnh, thiện chi tính dã, cảm ư vật nhi động,
tính chi dục dã

人生而靜,天之性也; 感於物而動,性之欲也” nói ở

thiên Nhạc Ký trong sách Lễ Ký là căn bản ở Lão học, chứ không phải là lời

Liên Kết Chia Sẽ

** Đây là liên kết chia sẻ bới cộng đồng người dùng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về nội dung của các thông tin này. Nếu có liên kết nào không phù hợp xin hãy báo cho admin.