DIÊU GIANG PHÁI
Trong cái học phái đời nhà Minh, có phái Diêu Giang phát huy cái tâm học
ra rõ ràng hơn trước, và lập thành một cái học rất cao minh. Nhưng vì về
sau các chi phái hiểu lầm mất cái tông chỉ, và cái học của phái ấy lại trái với
tập tục, cho nên chỉ thịnh được một thời rồi thôi. Người lập ra phái ấy là
Vương Thủ Nhân, một nhà đại nho trong Nho giáo, hiểu được đến chỗ uyên
thâm của đạo thánh hiền.
Vương Thủ Nhân. Vương Thủ Nhân
王守仁伯安, tự là Bá An 陽明先生
(1472- 1528), người đất Dư Diêu, tỉnh Chiết Giang. Sau ông đánh giặc có
công được phong là Tân Kiến Bá
新建伯. Vì ông làm nhà ở Dương Minh
động cách thành Hàng châu 20 dặm, cho nên các học giả gọi ông là Dương
Minh tiên sinh
陽明先生.
Dương Minh là dòng dõi nhà nho học có tiếng trong đời nhà Minh, ông tổ
phụ là Vương Luân
王倫, tự là Thiên Tự 天叙, hiệu là Trúc Hiên 竹軒,
thân phụ là Vương Hoa
王華, tự là Đức Huy 德揮, hiệu là Long Sơn 龍山.
Dương Minh thuở nhỏ thông minh lạ thường, ở nhà nghe tổ phụ là Trúc
Hiên công đọc sách đến đâu nhớ đến đấy. Năm ông lên 10 tuổi, thân phụ là
Long Sơn Công đỗ trạng nguyên, bổ làm quan trong triều. Năm sau Long
Sơn Công, Trúc Hiên Công lên Bắc Kinh, ông đi theo qua Trấn Giang vào
chơi chùa Kim Sơn. Trúc Hiên Công ngồi uống rượu với một người khách,
người ấy muốn làm bài thơ, nghĩ mãi không xong. Ông đứng bên cạnh làm
ngay một bài đọc lên, ai cũng lấy làm kinh dị.
Lúc còn trẻ tuổi, tính ông hào mại không chịu cái gì cả. Long Sơn Công
thường lấy làm lo, duy có Trúc Hiên Công biết ông mà thôi. Năm 11 tuổi
ông đi học, một hôm hỏi thầy rằng: “Ở đời việc gì là hơn cả”. Thầy nói
rằng: “Chỉ có học rồi thì đỗ là hơn cả”. Ông ngờ là không phải và nói rằng:
“Học để làm thánh hiền là hơn”. Long Sơn Công nghe nói, cười rằng: “Mày
muốn làm thánh hiền ư?” Xem những chuyện ấy, thì biết rằng từ thuở nhỏ
ông đã có chí lớn, khác hẳn người thường. Tuy thế, lúc mới lớn lên, tính
