Ngài muốn gặp ông vua nào biết Ngài, giao quyền bính cho Ngài để sửa đổi
phong tục và chính trị, làm cái gương cho các nước khác bắt chước. Cái chủ
ý của Ngài là muốn hành đạo, chứ không phải cầu lấy danh lợi. Ngài tin
rằng nếu cái đạo của Ngài mà thi hành ra được thì tất thế nào cũng hay, cho
nên Ngài quả quyết mà nói rằng: “Cẩu hữu dụng ngã giả, cơ nguyệt nhi dĩ
khả dã, tam niên hữu thành
茍有用我者，朞月而已可也，三年有成: Nếu
ai dùng ta, thì trong một năm đã khá, ba năm ắt thành” (Luận Ngữ: Tử Lộ,
XIII). Ngài tin như thế, nhưng không ai dùng được Ngài, thành thử đạo của
Ngài vẫn không thi hành ra được.
Lần sau cùng Ngài trở về nước Vệ ở năm sáu năm không đi đâu nữa. Quý
Tôn Phì bên nước Lỗ cho người sang đón Ngài về. Ngài bỏ nước Lỗ đi tất
cả là 14 năm, lúc Ngài trở về thì đã 68 tuổi. Bấy giờ, Ngài đã già rồi, không
cầu ra làm quan nữa. Ngài ở nhà dạy học trò, san định lại các sách vở đời
trước và làm sách Xuân Thu để bày tỏ cái đạo của Ngài về đường chính trị.
Hình dáng và đức độ của Khổng Tử. Sách Khuyết lý tả rõ cái hình dáng
của Khổng Tử: Người cao lớn, có tướng ngũ lộ là: mắt lồi, lỗ mũi rộng, lộ
hầu, tai bạt, hở răng. Mặt to và có những vạch như quả dưa chín. Bàn tay
hổ, ngực rùa, râu rậm, mồm rộng, miệng nói tươi, đi nhanh.
Tính Ngài ôn hòa, nghiêm trang và kính cẩn. Sách Luận Ngữ chép rằng:
“Tử ôn nhi lệ, uy nhi bất mãnh, cung nhi an
子溫而厲，威而不猛，恭而
安: Phu Tử hòa mà nghiêm, uy mà không dữ, kính cẩn mà an vui tự nhiên”
(Thuật nhi, VII). Lúc nào Ngài cũng ung dung và bao giờ cũng có cái vẻ tự
nhiên vui vẻ. “Tử chi yến cư, thân thân như dã, yêu yêu như dã
子之燕居，
申申如也，夭夭如也: Phu Tử lúc ở dưng thì hình dáng khoan thai, mặt
mày tươi tỉnh” (Thuật nhi, VII). Thiên Hương đảng trong sách Luận Ngữ tả
rõ cử chỉ của Ngài trong những khi ăn uống nằm ngồi, không bao giờ là
không cần lấy sự ngay chính kín đáo; lúc vào chỗ miếu đường đối với vua
với quan, lui tới rất kính cẩn, điều gì cũng giữ cho hợp lễ phép, không dám
sai một phân một ly, để bày tỏ cái đạo của người quân tử là phải cẩn thận
từng tí một. Lúc động, lúc tĩnh, lúc nào cùng có thể làm gương cho người ta
bắt chước.
