ngã tai
默而識之，學而不厭，誨人不倦，何有於我 哉？: Thầm lặng
nghĩ ngợi mà biết mọi lẽ, học mà không chán, dạy người mà không mỏi, ba
điều ấy ta có điều gì là hơn người đâu” (Thuật nhi, VII). Bất cứ điều gì Ngài
cũng để chí học cho hiểu, hoặc để biết điều hay mà theo, hoặc để biết điều
dở mà sửa mình.
Bởi vậy thầy Tử Cống nói rằng: “Phu Tử yên bất học, nhi diệc hà thường
sư chi hữu
夫子焉不學，而亦何常師之有？: Không có điều gì là Phu Tử
không học, nhưng không nhất định học một thầy nào” (Luận Ngữ: Tử
Trương, XIX). Lúc đi ngoài đường với người ta cũng có thể học được. Ngài
nói rằng: “Tam nhân hành, tất hữu ngã sư yên; trạch kỳ thiện giả nhi tòng
chi, kỳ bất thiện giả nhi cải chi
三人行，必有我師焉。擇其善者而從之;
其不善者而改之: Ba người đi với nhau, tất có một người là thầy ta, chọn
người hay mà bắt chước, người dở mà sửa mình” (Thuật nhi, VII). Bình
sinh lúc nào Ngài cũng lo việc sửa mình cho ngay chính. Ngài nói rằng:
“Đức chi bất tu, học chi bất giảng, văn nghĩa bất năng tỉ, bất thiện bất năng
cải, thị ngô ưu dã
德之不修，學之不講，聞義不能徙，不善不 能改，
是吾憂也: Đức của mình không sửa cho tốt, học của mình không giảng cho
rõ, nghe điều nghĩa mà không theo được, nghe điều dở mà không đổi được,
đó là cái lo của ta vậy” (Thuật nhi, VII). Ngài học điều gì cũng cẩn thận,
không có khinh suất, chưa biết đã cho là biết. Ngài nói rằng: “Cái hữu bất
tri nhi tác chi giả, ngã vô thị dã. Đa văn, trạch kỳ thiện giả nhi tòng chi, đa
kiến nhi chi
蓋有不知而作之者，我無是也。多聞，擇
其善者而從之，多見而識之，知之次也: Có người chẳng biết rõ nghĩa lý
gì đã làm, chứ ta thì không thế. Nghe nhiều, rồi chọn điều hay mà theo, thấy
nhiều mà nhớ lấy, để xét cho rõ cái hay cái dở, thì cùng đã cho là biết vậy”
(Thuật nhi, VII).
Ngài là một người chí thánh chí nhân, mà Ngài vẫn khiêm tốn, không dám
nhận mình là thánh, là nhân. Ngài nói rằng: “Nhược thánh dữ nhân, tắc ngô
khởi cảm, ức vi chi bất yếm, hối nhân bất quyện, tắc khả vị vân nhĩ dĩ hỹ
若
聖與仁，則吾豈敢？抑為之不厭，誨人不 倦，則可謂云爾已矣！: Nếu
bảo ta là thánh là nhân thì ta sao dám đương, nhưng ta làm việc thánh, việc
