Khổng Tử nhất sinh rất cẩn thận và nhất là khi có việc tế tự phải tinh khiết
thành kính để giao cảm với thần minh, khi có việc chinh chiến quan hệ đến
vận mệnh của dân của nước, và khi có bệnh tật quan hệ đến tính mệnh của
người, thì Ngài hết lòng gìn giữ: “Tử chi sở thận: trai, chiến, tật
子之所慎:
齊，戰，疾: Những điều mà Phu Tử giữ cẩn thận là việc trai giới, việc
chinh chiến, việc bệnh tật” (Thuật nhi, VII).
Ngài là một người rât nhân hậu, hễ thấy ai đau đớn buồn rầu thì Ngài cũng
động lòng thương xót. “Tử thực ư hữu tang giả chi trắc, vị thường bão dã.
Tử ư thị nhật, khốc tắc bất ca
子食於有喪者之側，未嘗飽也。子於是日
哭，則不歌: Phu Tử ngồi ăn bên cạnh người có tang thì ăn không no. Ngày
nào đã đi điếu phúng về thì suốt cả ngày không đàn hát” (Thuật nhi, VII).
Một hôm thầy Tử Lộ hỏi Ngài rằng: “Đệ tử muốn biết cái chí của Phu Tử
thế nào?” Ngài nói rằng: “Lão giả an chi, bằng hữu tín chi, thiếu giả hoài
chi
老者安之，朋友信之，少者懷之: Lấy sự yên vui mà đối với kẻ già
cả, lấy sự tin mà đối với bạn bè, lấy sự yêu mến mà đối với đứa trẻ thơ”
(Luận Ngữ: Công dã Tràng, V).
Tính Ngài thích đàn hát. “Tử tại Tề, văn thiều tam nguyệt bất tri nhục vị,
viết: bất đồ vi nhạc chi chí ư tư dã
子在齊聞韶，三月不知肉味，曰: 不
圖為樂之至於斯也: Phu Tử lúc ở nước Tề, học nhạc thiều ba tháng, ăn
không biết mùi thịt. Ngài nói rằng: Chẳng ngờ học nhạc vui đến được như
thế” (Thuật nhi, VII). “Tử dữ nhân ca nhi thiện, tất sử phản chi, nhi hậu họa
chi
子與人歌而善，必使反之，而後和之: Phu Tử đàn hát với ai, người ta
hát câu nào hay, thì bắt hát lại để Ngài họa theo” (Thuật nhi, VII). Ngài học
cái gì cũng ham mê như thế, mà lúc nào cũng ôn hòa vui vẻ, và đã làm việc
gì, thì cố hết sức làm cho được hoàn toàn.
Ngài rất hiếu học và hay suy xét những việc đời xưa. Ngài nói rằng: “Ngã
phi sinh nhi tri chi giả dã, hiếu cổ, mẫn dĩ cầu chi giả dã
我非生而知之者
也，好古，敏以求之者也: Ta không phải là người sinh ra đã biết, chỉ là
người thích đạo của thánh hiền đời trước, cố sức mà cầu lấy được” (Thuật
nhi, VII). Ngài hay nghĩ ngợi, ham học, và hết sức dạy bảo người ta. Ngài
nói rằng: “Mặc nhi thức chi
