dâng sớ lên can, đều bị truất bãi, song việc lập thái tử cũng hoãn lại. Đến
năm Vạn Lịch thứ 21 (1594) vua lại định phong tất cả mấy người con làm
vương mà không lập thái tử. Bấy giờ Cố Hiến Thành làm chức lang trung ở
bộ lại, dâng sớ lên can. Ông là người cương trực không tương hợp với chính
phủ, cho nên vì có việc ấy phải cách chức đuổi về. Ông về quê, sửa lại nhà
Đông Lâm Học Viện
東林學院 là nơi Dương Thái giảng học ở đời nhà
Tống, rồi cùng với những người đồng chí đến đó giảng học. Bởi vậy mới
thành tên là Đông Lâm phái
東林派.
Ông bàn việc học thì cho là phải lấy việc đời làm cốt, cho nên thường nói
rằng: “Người làm quan trong triều, cái chí không ở quân phụ; người làm
quan ở ngoài, cái chí không ở nhân dân; người ở sơn lâm, cái chí không ở
thế đạo, thì bậc quân tử không cho là phải”. Bởi vậy ngoài sự giảng học ra,
thường hay nghị luận việc triều chính và phê bình các nhân vật. Lúc ấy
những người không đắc dụng ở triều, lui về ở lâm tuyền, đều ứng họa với
bọn Cố Hiến Thành, vì thế mà cái tiếng Đông Lâm đâu đâu cũng biết.
Ông thấy các học giả thời bấy giờ xu hướng về cái tiện dị, mạo nhận cái tự
nhiên, cho nên không nghĩ ngợi, không cố gắng, ông mới dạy người ta phải
tìm cho đến cái gốc, suốt đến tính mệnh và xét rõ cái cảnh giới. Đối với cái
học của Dương Minh, thì ông cho câu nói “Vô thiện, vô ác tâm chi bản thể
無善惡無心之本體” làm hại cái giáo pháp của thiên hạ, vậy nên ông cực
lực phản đối cái học ấy. Về điều ấy, Hoàng Lê Châu cho là ông không hiểu
cái học của Dương Minh. Cứ như ý Hoàng Lê Châu thì Dương Minh nói
“Vô thiện, vô ác” là nói không có cái thiện niệm, không có cái ác niệm, chứ
không phải là bảo cái tính không có thiện, không có ác. Vì có chỗ lầm ấy
cho nên cứ phải biện luận mãi vẫn không đúng với sự thực. Vả Dương
Minh thường nói: “Chí thiện là bản thể của tâm” hay là “Chí thiện chỉ là hết
đến cái cực của thiên lý mà không có một chút riêng gì của nhân dục”, hay
là “Lương tri là thiên lý”. Hai chữ thiên lý tuy mỗi nơi nói một khác nhưng
vẫn đủ. Như thế mà lại cho tính không có thiện, không có bất thiện, thì thật
là lầm vậy.
Cao Phan Long. Cao Phan Long
高攀龍, tự là Tồn Chi 存之, hiệu là Cảnh
Dật
景逸, người huyện Vô Tích, tỉnh Giang Tô, đỗ tiến sĩ. Ông ra làm quan
