NHO GIÁO - Trang 535

không đắc chí, bèn bỏ về dạy học ở Đông Lâm thư viện với Cố Hiến Thành.
Đến đời vua Hi Tông nhà Minh, lại khởi phục, làm đến chức tả đô ngự sử,
Sau vì bọn Ngụy Trung Hiền lại lập kế làm hại, ông phải trầm mình mà
chết.
Ông là người có trọng danh thời bấy giờ, và có cái học uyên thâm hơn cả
các học giả trong phái Đông Lâm. Ông thường nói rằng: “Tâm như Thái
Hư, bản vô sinh tử

心如太虚,本無生死: Tâm như Thái Hư, vốn không có

sinh tử”. Ông cho tâm với đạo là một. Hết cái đạo mà sống, hết cái đạo mà
chết, ấy là không có sinh, không có tử. Cái học của ông vốn là theo cái học
của Trình, Chu, cho nên lấy cách vật làm cốt. Nhưng sự cách vật của Trình,
Chu thì lấy tâm làm chủ cái thân, mà lý thì tan ra ở vạn vật, thành thử tồn
tâm và cùng lý phải hai bên đều tiến, mà ông thì bảo rằng: “Hễ biết cái gì,
là phải quay về tìm ở thân, ấy mới thật là cách vật”. Như thế thì lại khác cái
ý chí của Trình, Chu. Ông lại nói rằng: “Nhân tâm minh tức thị thiên lý
cùng, chí vô vọng xứ, phương thị lý thâm

人心明即是天理窮,至無妄處方

是理深: Cái tâm của người ta sáng, ấy là đến cái thiên lý, đến chỗ vô vọng,
mới là chỗ sâu của lý”. Như thế lại là gần cái thuyết lương tri của Dương
Minh. Song ông lại bảo: Có cái trí tri không cách vật. Vậy thì việc mà mình
tri tới đó là việc gì? Thành thử phải lấy sự cùng cái lý của sự vật ở ngoài
làm cách vật. Nếu theo cái nghĩa ấy, thì có thể nói là cái tri tri của Dương
Minh không ở cách vật; nếu theo cái nghĩa câu: “Nhân tâm minh tức thị
thiên lý
”, thì cái tri tri của Dương Minh tức là cách vật. Có một thuyết ấy
mà trước sau không hợp với nhau. Duyên do là bởi ông cho cái học của
phái Diêu Giang có cái tệ: “Lúc đầu bỏ kiến văn để làm cho sáng cái tâm,
cứu cánh thành ra là dùng cái tâm mà bỏ sự học, cho nên mới lấy Thi, Thư,
Lễ, Nhạc, làm khinh, mà kẻ sĩ ít có sự thực ngộ; lúc đầu bỏ cả thiện, ác để
không có ý niệm, cứu cánh, thành ra là dùng cái không mà bỏ sự hành, cho
nên mới lấy danh tiết trung nghĩa làm khinh, mà kẻ sĩ ít có sự thực tu”. Ông
muốn chữa cái tệ ấy của phái Diêu Giang, cho nên cái tư tưởng của ông tuy
có nhiều chỗ gần giống cái tư tưởng của Dương Minh, nhưng ông cố làm
khác đi, thành ra cái học của ông có nhiều điều hãn cách.

Liên Kết Chia Sẽ

** Đây là liên kết chia sẻ bới cộng đồng người dùng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về nội dung của các thông tin này. Nếu có liên kết nào không phù hợp xin hãy báo cho admin.