biết cái đạo của Khổng Tử cương nghị là dường nào, và có cái sinh thú
mạnh mẽ, cái tính thần linh hoạt biết là bao nhiêu!
Đại khái cái tinh thần của Khổng giáo là ở cả trong phần hình nhi thượng
ấy. Do cái tinh thần ấy mà thành ra cái học hình nhi hạ như ta sẽ xét sau
này. Nhưng vì phần hình nhi thượng ấy là phần tâm truyền, phi người đã
đắc đạo, không hiểu được, về sau phần ấy thất truyền, các học giả không
mấy người lĩnh hội được hết ý nghĩa, cho nên chỉ khuynh hướng về những
điều thiển cận, chuyên trị về đường luân lý thường hành, dần dần làm thành
ra cái học hẹp hòi, bó buộc ở những điều vụn vặt, sai hẳn cái tông chỉ hoằng
đại cao viễn của Khổng giáo. Nay những học giả muốn hiểu rõ Khổng giáo,
thì trước hết phải ngẫm nghĩ và suy xét cho tường tận phần hình nhi thượng
học này, vì đó là phần tối trọng yếu của Khổng giáo, rồi sau xem các điều
mục khác ở phần hình nhi hạ học, là phần thực hành, mới rõ các manh mối
và mới không có sự hiểu lầm vậy.
