tuyệt diệu. Có những tên vô lại hai chiều cũng như có những con dao hai
lưỡi. Dù sao thì cái thằng Claquesous lạc mất cũng không sao tìm lại, Javert
lấy làm tức tối hơn là ngạc nhiên. Còn về Marius, cái “chú trạng sư ngốc
nghếch đã hoảng sợ ấy” mà Javert quên mất tên, thì Javert chẳng thiết. Vả
chăng anh trạng sư thế nào chẳng gặp lại. Thế nhưng chú ấy có phải chỉ là
trạng sư thôi không?
Cuộc điều tra bắt đầu.
Viên dự thẩm nghĩ rằng miễn cho một tên trong bọn Patron Minette khỏi
bị giam ngục tối, có lẽ có ích, vì có thể nhờ nó ba hoa mà dò ra manh mối.
Tên đó là Brujon, cái thằng đầu tóc rậm rịt ở phố Petit Banquier. Người ta
tha cho nó ở sân Charlemagne và cho mật thám theo dõi. Cái tên họ Brujon
thì ký ức của nhà lao La Force còn ghi nhớ. Trong cái sân ghê tởm của tòa
nhà mới mà Chính Phủ gọi là sân Saint Bernard, còn bọn trộm cướp thì gọi
là chuồng sư tử, có một bức tường lớn gồ ghề loang lổ, ở bên trái, cao đến
ngang mái nhà, gần cái cửa sắt gỉ dẫn đến điện thờ của tòa lầu Công Tước
De La Force ngày nay làm nhà ngủ cho bọn kẻ cướp. Cách đây mười hai
năm, người ta thấy trên bức tường ấy một công sự khắc thô vụng vào đá
bằng đanh sắt, ở dưới có chữ ký: “BRUJON, 1811". Tên Brujon năm 1811
này là bố của Brujon năm 1832. Tên Brujon sau, mà chúng ta đã gặp trong
vụ mai phục nhà Gorbeau, là một thanh niên láu cá và nhanh nhẹn với dáng
điệu bên ngoài đần độn và hay rên rỉ. Viên dự thẩm trông thấy hắn đần độn
đã thả hắn, vì cho rằng hắn ở ngoài sân Charlemagne thì có ích hơn là ở
trong buồng giam kín.
Bọn trộm cướp chẳng hề ngừng hoạt động khi ở trong nhà tù. Có gì đâu
mà phải thay đổi. Vì một tội ác mà phải ngồi tù thì có cản trở người tù bắt
đầu một tội ác khác đâu? Họ tựa như những nghệ sĩ đã có một bức tranh ở
phòng triển lãm vẫn cặm cụi vẽ bức khác ở xưởng họa của mình.
Nhà lao hình như làm cho Brujon hóa dại. Có khi hàng giờ người ta thấy
hắn đứng trong sân Charlemagne, bên cạnh cái cửa con của catine, nhìn đăm
đăm cái bảng giá như một đứa đần độn. Cái biển thảm hại kia ghi giá: “Tỏi,
62 centimes, xì gà 5 centimes..." Hoặc là hắn đứng run, răng va cồm cộp, nói
mình bị sốt và hỏi thăm xem trong số hai mươi tám cái giường dành cho
người sốt rét, có cái nào còn trống.
