chống đối, Victor Hugo đã viết rằng: "Cam kết với lương tâm của tôi, tôi
chia xẻ cuộc sống luu vong với Tự Do. Khi nào Tự Do trở về, tôi sẽ trở về".
Trong thời gian sống lưu vong, Victor Hugo trở nên biểu tượng của Tự Do
đối với nhân dân Pháp. Ông đã viết ra trong thời gian này các thi phẩm anh
hùng ca bất hủ đồng thời hoàn thành cuốn tiểu thuyết dài nhất và danh tiếng
nhất: «Những Người Khốn Khổ» (Les Misérables,1862), một cuốn truyện mô
tả rõ ràng và kết án sự bất công của xã hội trong thế kỷ 19.
Vào năm 1848 trước khi tham gia vào các hoạt động chính trị, Victor
Hugo đã phác thảo cuốn truyện "Những Đau Khổ" (Les Misères) nhưng tới
khi phải sống lưu vong vào năm 1960, ông trở lại với bản thảo cũ. Victor
Hugo đã viết: "Dante đã tạo ra một địa ngục từ thơ phú, tôi thử tạo ra một
thứ địa ngục khác từ thực tế". Cuốn truyện «Những Người Khốn Khổ» với
hơn 1.200 trang, ngay từ đầu đã được mọi người công nhận là tiểu thuyết của
thế kỷ và được dịch sang nhiều ngôn ngữ. Cuốn truyện này đã lên án các loại
địa ngục nhân tạo trên mặt đất với ba vấn đề của thời đại, đó là sự hạ giá
nhân phẩm do nghèo khó, sự suy tàn của phụ nữ vì đói khổ và sự thu hẹp
thời niên thiếu của trẻ em cả về tinh thần lẫn vật chất. Xã hội của con người
còn ngột ngạt khi mà sự ngu dốt và nghèo khó còn tồn tại trên mặt đất.
Ngoài tác phẩm lừng danh «Những Người Khốn Khổ», Victor Hugo còn
viết viết tác phẩm khảo luận có tên là "William Shakepeare" (1864) qua đó
bộc lộ các tư tưởng của ông và hai tiểu thuyết khác với tên là "Les
Travailleurs de la Mer" (Những Người Lao Động Trên Biển, 1866) viết ra để
tặng cho hòn đảo Guernsey và các thủy thủ của nơi này, và "L'homme qui
rit" (Người Cười, 1869), một cuốn tiểu thuyết về người dân nước Anh chống
lại chế độ phong kiến của thế kỷ 17. Cuốn tiểu thuyết cuối cùng của Victor
Hugo là cuốn "Chín Mươi Ba" (Quatrevingt Treize, 1874), tập trung vào
năm 1793 đầy chính biến tại nước Pháp, đề cập tới sự công bằng và bác ái
chống lại hậu trường của cuộc Cách Mạng Pháp.
• Trở về nước Pháp
Trong 19 năm, Victor Hugo đã báo trước sự sụp đổ của chế độ độc tài của
Vua Napoléon III và cảnh cáo về những tai họa theo sau. Năm 1870, Vua
Napoléon III đầu hàng tại Sédan vì nước Pháp thua trận trong cuộc chiến
tranh Pháp - Phổ và từ nay tới lượt "Vua Napoléon Bé Nhỏ" bị đưa đi lưu
