VI
JEAN VALJEAN
Vào khoảng nửa đêm, Jean Valjean thức giấc dậy.
Jean Valjean sinh ra ở một gia đình nông dân nghèo xứ Brie. Lúc nhỏ,
anh ta chẳng được học hành gì. Lớn lên anh làm nghề xén cây ở Faverolles.
Mẹ anh là bà Jeanne Mathieu, cha là ông Jean Valjean hoặc là Voilà Jean, có
lẽ do chung quanh gọi đùa là Voilà Jean mà thành tên ấy.
Jean Valjean tính hay tư lự mà không buồn: Chỉ những người giàu tình
cảm mới như thế. Nói đúng ra, nhìn bề ngoài thì thấy anh ta cũng lừ đừ và
chẳng có gì xuất sắc. Cha mẹ anh mất từ hồi anh còn nhỏ dại. Mẹ anh chết vì
một cơn sốt xuống sữa mà không biết cách thuốc thang. Cha anh trước cũng
làm nghề xén cây, sẩy chân nên thiệt mạng. Valjean chỉ còn một người chị
góa chồng, trên tay bảy đứa con dại, vừa trai vừa gái.
Bà chị ấy đã nuôi Jean và lúc sinh thời ông anh rể, Jean vẫn ăn ở trong
nhà chị. Lúc anh rể chết. Lũ con, đứa lớn nhất mới lên tám, đứa út mới đầy
năm. Jean năm ấy vừa đúng hai mươi lăm tuổi. Thế là Jean thay anh rể đi
làm giúp chị nuôi các cháu. Rất là giản dị: Anh coi đó là một bổn phận phải
làm, nhưng vẫn càu nhàu vì bản tính. Cả thời trai trẻ, anh làm quần quật suốt
ngày mới tìm nổi cái ăn nên chẳng nghe nói anh ta có nhân tình nhân ngãi gì,
vì thời giờ đâu mà nghĩ đến chuyện yêu đương. Tối đến đi làm về mệt nhoài,
anh lẳng lặng ngồi ăn xúp. Bà chị thỉnh thoảng lại chọn những miếng ngon
trong đĩa anh, miếng thịt, lát mỡ, cái nõn cải, lấy đút cho con. Còn anh, anh
để tóc xõa cả ra quanh đĩa, che kín cả mặt, cứ cắm đầu ngồi ăn, mặc kệ, làm
như không thấy gì.
Ở Faverolles, gần nhà Valjean, phía bên kia đường đi, có nhà chị tá điền
Marie Claude. Lũ trẻ nhà Valjean ngày nào cũng ăn đói. Đôi khi chúng chạy
sang nhà chị ta, nói dối là mẹ sai sang vay ít sữa rồi đem nhau lại chỗ sau
hàng rào hoặc ở đầu ngõ, tranh giằng nhau húp vội húp vàng làm sữa đổ cả
ra quần áo. Bà Valjean mà biết được thói vụng trộm ấy thì mỗi đứa cũng
được trận đòn. Jean có nóng nảy, cau có, nhưng lại giấu chị, đến trả chỗ tiền
sữa cho chị Marie Claude và như thế là các cháu khỏi phải đòn.
