đại lộ đến tận cửa ô Saint Martin. Xung quanh linh cữu, người ta đứng thành
vòng tròn. Cả đám người đông đúc nhốn nháo bỗng im bặt. Lafayette
mấy lời vĩnh biệt. Thật là một phút trang nghiêm và cảm động. Mọi người
cất mũ, mọi con tim đều đập mạnh. Bỗng nhiên một người mặc toàn đen
cưỡi ngựa, hiện ra trong đám đông với một lá cờ đỏ, có người lại bảo với
một ngọn giáo cầm một cái mũ đỏ. Lafayette quay mặt. Excelmans
khỏi đám tang.
Lá cờ đỏ gây nên một cơn bão táp và biến đi trong cơn bão táp. Từ đại lộ
Bourdon đến cầu Austerlitz tiếng reo hò nổi lên như những đợt sóng làm tất
cả mọi người xúc động. Hai tiếng thét nổi lên vang dội lạ thường: ”Đưa
Lamarque vào điện Panthéon! Đưa Lafayette vào Thị Sảnh". Giữa tiếng hoan
hô của quần chúng, nhiều thanh niên kéo xe linh cữu của Lamarque qua cầu
Austerlitz và rước Lafayette lên xe ngựa kéo dọc theo bờ sông
Morland.Trong đám người vây quanh và hoan hô Lafayette người ta để ý và
chỉ cho nhau thấy một người Đức tên là Ludwig Snyder về sau thọ đến trăm
tuổi. Ông ta cũng có tham dự cuộc chiến tranh 1776 đã chiến đấu ở Trenton
dưới sự chỉ huy của Washington và ở Brandywine dưới sự chỉ huy của
Lafayette.
Trong khi ấy phía tả ngạn, đội kỵ binh của thành phố triển khai và tiến lên
chặn ngang cầu, phía hữu ngạn lính đầu rồng đã ra khỏi tu viện Célestins và
đang dàn ra dọc cheo bờ Morland. Nhân dân rước xe Lafayette đến chỗ rẽ thì
đột nhiên trông thấy và kêu lên: "Lính đầu rồng kìa! Lính đầu rồng kìa!"
Toán lính đầu rồng tiến lên rầm rập, súng ngắn trong bao, gươm không rời
vỏ, súng trường lăm lăm, không nói nửa lời, trông vẻ chờ đợi một cái gì ghê
rợn. Cách cái cầu nhỏ chừng hai trăm bước, họ dừng lại. Cỗ xe của Lafayette
tiến đến. Họ rẽ hàng ra cho xe đi qua rồi lại bịt kín đường. Bây giờ lính đầu
rồng và quần chúng chạm nhau. Đàn bà con gái kinh sợ chạy xa.
Có gì xảy ra trong giây phút nguy hiểm này? Đố ai biết được! Đó là cái
phút giây u ám khi hai đám mây chạm nhau. Có người nói lúc ấy ở phía
Xưởng Quân Khí tiếng kèn xung phong vang lên, có kẻ nói có một thằng bé
con cầm dao găm đâm một người lính đầu rồng. Chỉ biết rằng có ba phát
súng đột nhiên nổ: Phát thứ nhất giết viên tiểu đoàn trưởng Cholet, phát thứ
hai bắn chết một bà già điếc đang đóng cửa sổ ở đường Contrescarpe và phát
