Courfeyrac, Combeferre và Enjolras có để ý đến một người hình vóc cao
lớn lúc hắn nhập bọn. Người ấy bây giờ góp sức dựng cái chiến lũy nhỏ,
trông chừng cũng được việc. Gavroche làm việc ở chiến lũy lớn. Còn chú
thanh niên đã đến tìm Marius ở nhà Courfeyrac thì chú đã biến đi đâu mất từ
lúc người ta lật đổ chiếc xe hàng.
Gavroche nhẹ nhàng hào hứng tự nhận nhiệm vụ thúc đẩy công việc. Chú
đi, chú lại, chú chạy lên, chú chạy xuống, chú xoa xuýt, chú tươi cười. Hình
như chú đến đấy để khuyến khích mọi người. Chú có kim chích chăng? Có
đấy, đó là cảnh nghèo đói của chú. Chú có cánh chăng? Cũng có, đó là sự
hân hoan của chú. Chú là sự quay cuồng. Người ta luôn luôn nom thấy chú,
luôn luôn nghe tiếng chú. Chú đứng chật cả không gian vì ở đâu cũng có
chú. Chú là cái ám ảnh gần như khó chịu vì không thể nào dừng lại một phút
với chú. Cái chiến lũy to tướng cảm thấy có chú cưỡi trên lưng. Chú làm cho
những anh lêu têu phải ngượng, chú kích thích người lười, chú hồi sức cho
người mệt, chú chọc tức những anh mơ mộng. Vì chú, kẻ này vui lên, kẻ kia
thêm hăng hái, kẻ nọ nổi nóng, có điều ai ai cũng hoạt động hơn lên. Chú
châm anh sinh viên này, đốt anh thợ kia, đáp xuống, dừng lại, bay đi, lượn
trên cảnh huyên náo, nhảy từ người này qua người nọ, vo ve, vù vù, hành tội
đoàn ngựa kéo. Gavroche là con ruồi của cỗ xe Cách Mạng vĩ đại. Đôi cánh
tay nhỏ của chú là sự chuyển động thường trực, hai lá phổi tí hon của chú
chứa đựng huyên náo không dừng.
— Giỏi lắm. Chất thêm gạch đá lên! Thêm thùng rượu nữa, nữa. Thêm
cái gì nữa chú! Ở đâu có những thứ này nhỉ? Nào, cho tôi một giỏ vôi gạch
vụn để nhét cái lỗ hổng này. Ồ, cái chiến lũy của các ông chả ra làm sao. Tệ
lắm, phải cho nó cao lên nữa đi. Có cái gì đem xếp cả đây, vứt cả đây, ném
mẹ nó cả đây. Đập nhà ra mà bỏ vào. Một chiến lũy mà lị, một chiến lũy
cũng như một bữa tiệc trà ở nhà mụ Gibou. Đây này, có một cánh cửa kính
đây.
Mọi người la ó:
— Cửa kính à? Cửa kính để làm đếch gì, hỡi chú bé hạt mít kia?
Gavroche cãi lại:
— Các anh bị thịt thì có! Dựng chiến lũy mà có cửa kính thì tuyệt. Cửa
kính không ngăn được tấn công nhưng lấy cho được thì cũng còn khổ với nó.
