người quan sát trên không sẽ thấy lấp lánh mã tấu và lưỡi lê, sẽ nghe tiếng
lăn trầm trầm của các tiểu đoàn im lặng đến nỗi mỗi phút càng đông. Một
vành đai dữ dội từ từ thắt chặt và vây kín đám nghĩa quân. Khu vực bị bao
vây chỉ còn là một thứ hang quái đản, ở đấy cái gì cũng có vẻ như ngủ yên
hoặc bất động và như ta đã thấy, mỗi đường phố đều chỉ bày cho thấy có
bóng đêm. Bóng đêm hung dữ, đầy cạm bẫy, đầy những va chạm khó biết và
đáng sợ, bóng đêm vào thì kinh sợ mà ở đó thì ghê hồn, bóng đêm mà ai
xông vào thì rùng mình trước kẻ chờ đợi, ai chờ đợi thì giật mình trước kẻ
xông vào. Mỗi góc phố có những chiến sĩ vô hình trụ chốt, phải chăng đó là
cạm bẫy của nhà mồ giấu trong đêm sâu? Thật hết rồi. Không mong còn ánh
sáng nào ngoài chớp lóe của phát súng, còn hội ngộ nào ngoài hội ngộ đột
ngột và may mắn với tử thần. Ở chỗ nào? Cách thế nào? Bao giờ? Không
biết nhưng chắc chắn, không thể tránh. Ở đây, ở chỗ đã định để làm chiến
trường này, Chính Phủ và nghĩa quân, quốc dân quân và các tổ chức quần
chúng, giai cấp tư sản và dân chúng bạo khởi sắp xáp trận trong mò mẫm. Cả
hai bên đều chỉ có một nhu cầu: Chết hay là thắng, không có lối ra nào khác.
Tình thế đã đến chỗ triệt để, bóng đêm đã đến mức dữ dội mà những kẻ
rụt rè nhất đâm ra cương quyết, còn người bạo dạn nhất lại hóa ra hoảng hốt.
Ngoài ra, ở hai phía đều cuồng phẫn, hung hãn quyết tâm ngang nhau. Đối
với những kẻ này, tiến lên là chết, nhưng chẳng ai nghĩ đến thối lui; đối với
những người kia ở lại là chết nhưng chẳng ai nghĩ đến bỏ chạy.
Ngày mai cần phải xong cả, cần phải bên này hay bên kia thắng, cần phải
thấy cuộc khởi nghĩa là một cuộc Cách Mạng hay chỉ là một cuộc bạo động
xoàng. Chính Phủ cũng hiểu điều ấy giống như các đảng phái, anh tư sản tầm
thường nhất cũng cảm thấy như thế. Do đó một tư tưởng khắc khoải phảng
phất trong bóng tối dày đặc của khu phố mà mọi việc sẽ định đoạt, một cảm
giác lo âu hồi hộp tăng lên chung quanh sự yên lặng từ đó tai họa sẽ xảy ra.
Ở đây chỉ nghe thấy có một thứ tiếng, một tiếng thảm như tiếng rên, đe dọa
như tiếng nguyền rủa: Tiếng chuông nhà thờ Saint Merry. Không gì rợn
người cho bằng tiếng kêu thất thanh và thất vọng của cái chuông đó khi nó
kể lể khóc than trong đêm tối. Cũng thường khi như thế, vạn vật tuồng như
đã thỏa thuận về công việc mà con người sắp làm. Không gì làm vướng bận
cái vẻ hài hòa thảm đạm của nơi này cả. Sao đã biến hết, nhiều đám mây
