Các lời nói ấy rơi vào giữa tiếng xì xào của các nhóm nghĩa quân và có
tác dụng như giọt mưa giông đầu tiên rơi vào giữa tổ ong. Mọi người đều
câm bặt. Một phút im lặng khó tả. Người ta có cảm tưởng như nghe thấy
thần chết bay qua.
Nhưng chỉ trong giây lát. Từ chỗ tối nhất trong đám đông, một tiếng
người cất lên nói to với Enjolras:
— Đành vậy! Xây chiến lũy lên cao bảy thước và anh em ta ở cả đấy. Các
đồng chí, hãy lấy xác chúng ta mà phản kháng. Phải tỏ ra rằng nếu dân
chúng bỏ rơi những người Cộng Hòa thì người Cộng Hòa vẫn không bỏ rơi
dân chúng.
Lời nói ấy xé tan đám mây nặng nề của những người lo lắng cá nhân, làm
cho trí óc mọi người như được giải thoát. Một tràng pháo tay hoan nghênh
nó nhiệt liệt. Mãi sau cũng không ai biết được tên người đã nói. Có lẽ là một
người thợ nào đó không ai để ý tới, một người vô danh, một người bị quên
lãng, một người qua đường anh hùng. Kiểu người vô danh vĩ đại ấy bao giờ
cũng có mặt trong những biến động của loài người, những cơn thai nghén
của xã hội. Và đến một giờ phút nhất định, họ nói lên cái lời cuối cùng quyết
định, rồi tan biến ngay trong bóng tối, sau khi đã thay mặt cho nhân dân và
Chúa một phút trong ánh chớp sáng lòa.
Không khí chung ngày mồng 6 tháng sáu năm 1832 là không khí của sự
quyết tâm không gì lay chuyển nổi. Cho nên cũng vào giờ ấy, ở chiến lũy
Saint Merry, nghĩa quân cũng đồng thanh hô to: “Có viện trợ hay không viện
trợ, mặc! Chúng ta quyết tử đến người cuối cùng ở đây". Câu nói ấy thành
một câu nói lịch sử và có ghi trong hồ sơ các vụ khởi nghĩa năm ấy.
Như thế, độc giả thấy rõ, mặc dù cách biệt với nhau về mặt vật chất, hai
chiến lũy vẫn cảm thông với nhau.
