Hãy nói một điều nữa trước khi trở về với cuộc nội chiến.
Một trận chiến đấu như trận chúng tôi diễn tả ra đây rõ ràng là một sự
vùng vẫy để trườn lên lý tưởng. Tiến bộ bị cản chân thường hay sinh bệnh,
cho nên thỉnh thoảng nó lên những cơn động kinh bi đát như thế. Nội chiến
là bệnh của tiến bộ, chúng ta đã từng gặp bệnh ấy trên đường đời. Nội chiến
vừa là một màn vừa là khoảng nghỉ cách màn trong tấn bi hùng kịch mà trục
là tội nhân xã hội và nhan đề thực sự là Tiến Bộ. Tiến bộ! Tiếng reo ấy
choán tất cả đầu óc chúng tôi. Tư tưởng của bộ truyện bi hùng mà chúng tôi
viết đây, đến đoạn này còn phải qua nhiều cuộc thử thách nữa mới lộ rõ.
Nhưng chúng tôi mạn phép, không phải cuốn cả lên, mà mở hé bức màn để
cho ánh sáng lọt ra ngoài rõ rệt.
Quyển sách dưới mắt bạn đọc đây mặc dù có những chỗ gián đoạn, những
ngoại lệ, những nhược điểm, quyển sách ấy từ đầu chí cuối, từ đại thể đến
chi tiết thể hiện cuộc hành trình từ ác đến thiện, từ bất công đến công bằng,
từ giả đến chân, từ bóng tối đến ánh sáng, từ dục vọng đến lương tri, từ thối
rữa đến sống còn, từ thú tính đến nhân tính, từ địa ngục đến thiên đường, từ
hư không đến Chúa. Khởi điểm là vật chất, đích tới là linh hồn. Xà tính lúc
ban đầu, thiên thần lúc cuối.
