XII
NGƯỜI ÔNG
Lão Basque và lão gác cổng đã khiêng Marius, vẫn nằm im bên cái ghế
lúc nãy, sang bên phòng khách. Thầy thuốc, có người đi mời, đã đến.
Bà dì Gillenormand đi đi lại lại, tâm thần khiếp đảm, hai tay chắp vào
nhau và chỉ có biết kêu: “Trời ơi, có thể như thế được không?” Thỉnh thoảng
bà lại nói: “Rồi máu dây khắp nhà”. Khi cơn ghê rợn ban đầu đã qua, bà mới
thấy trong đầu óc nảy ra cái triết lý về tình thế này và bà kêu lên: “Đã thế thì
phải ra cơ sự thế này chứ!" Bà không nói hẳn: Tôi đã bảo mà, như người ta
thường nói trong những trường hợp như vậy.
Theo lời của thầy thuốc, người ta kê một cái ghế vải bên cạnh tràng kỷ.
Thầy thuốc khám cho Marius; ông thấy mạch vẫn đập, ngực không có vết
thương nào sâu lắm, máu đọng ở hai bên mép là ứa ở mũi ra; ông liền cho
đặt chàng nằm thẳng trên giường, bỏ gối đi cho đầu không cao hơn người, lại
thấp hơn một chút nữa, mình thì cởi trần cho dễ thở. Bà dì Gillenormand
thấy người ta lột áo Marius thì lui ra. Bà vào buồng cầu kinh.
Các bộ phận trong người Marius không bị chấn thương; một viên đạn vấp
cái ví, đi chệch quanh ngực làm rách một miếng thịt trông gớm ghiếc, nhưng
không sâu, vì thế không nguy hiểm gì. Xương đòn gánh bị vỡ, lại đi một thôi
dài dưới cống ngầm nên bị trẹo hẳn đi, gây rắc rối nghiêm trọng. Hai cánh
tay bị chém nát. Không có vết thương nào làm xấu xí mặt mày; nhưng đầu
đầy những vết chém. Những vết ấy sẽ ra sao? Có phải chỉ sướt ngoài da đầu
không? Có chạm đến sọ không? Chưa thể nói quyết ngay được. Một triệu
chứng trầm trọng là người bị thương ngất đi; nhiều khi ngất như vậy không
tỉnh lại được nữa. Máu lại chảy nhiều nên kiệt lực. Từ thắt lưng trở xuống,
nửa phần dưới người có chiến lũy che đỡ.
Lão Basque và Nicolette xé vải làm băng. Nicolette khâu, lão Basque
cuốn. Vì thiếu vải bó, thầy thuốc phải tạm lấy bông để cầm máu. Bên cạnh
giường trên một cái bàn, thắp ba ngọn nến; hộp đựng đồ giải phẫu bày la liệt
trên bàn. Thầy thuốc lấy nước lạnh rửa mặt, rửa tóc cho Marius. Chỉ một lát
là thùng nước đã đỏ ngầu. Bác gác cổng, tay cầm cây nến soi cho sáng. Thầy
