Chabot, Công Tước Montbazon, Hầu Tước Soubise, Tử Tước Thouars, Pháp
quốc thượng khanh đi chơi rừng Longchamp trên một chiếc xe cọc cạch. Kết
quả sờ sờ ra đó. Thời này, người ta kinh doanh, người ta chơi giá khoán,
người ta làm ra tiền và người ta keo kiệt. Người ta sửa soạn bên ngoài cho
hào nhoáng. Trông người ta ngay ngắn, thẳng thớm, sạch sẽ, gội rửa xà
phòng, cạo, chải, là, cọ sát, đánh xi, bên ngoài lau chùi sạch trơn sạch bóng
không chê vào đâu được, láng lậy như một hòn cuội và đồng thời, ôi! Đức
hạnh của cô mèo tôi ạ! Trong đấy lương tâm có những đống phân, những hố
bẩn làm thối lui những chị chăn bò vốn không ngại lấy tay xỉ mũi. Tôi ban
cho thời buổi này cái châm ngôn: Sạch mà uế. Marius, con đừng giận nghe,
con cho phép ông chửi sơ cái đám tư sản ấy một trận. Phải rồi. Thương thì
cho roi cho vọt. Vậy, nói thẳng tuột ra rằng ngày nay người ta lấy vợ lấy
chồng nhưng đâu người ta có biết cách cưới xin. Ôi! Đúng quá, tôi tiếc nhớ
những tục lệ dễ ưa thời trước. Tôi tiếc tất cả. Cái phong nhã, cái hào hoa,
những cách xử thế duyên dáng và trang trọng, cảnh xa hoa ấm lòng của các
gia đình. Âm nhạc là một thành phần của hôn lễ, tầng lớp trên thì giao
hưởng, tầng lớp dưới thì trống kèn, rồi thì khiêu vũ, tiệc tùng làm rạng rỡ các
gương mặt, thơ chúc tụng chải chuốt, ca hát pháo hoa, tiếng cười giòn giã,
băng thắt thành nơ to tướng và gì nữa, nổi đình đám và lu bù như ngày hội
quỷ. Ta đâm tiếc cái nịt tất của cô dâu. Nịt tất của cô dâu có họ gần với dải
lưng của nữ thần Vénus. Chiến tranh Troie xảy ra vì gì nào? Vì chiếc nịt tất
của Hélène chứ còn gì nữa! Tại sao họ đánh nhau? Tại sao Diomède thần lực
lại choảng nát cái mũ đồng to tướng đính mười mũi nhọn trên đầu Mérionée,
tại sao Achille và Hector xăm mình nhau bằng những phát thương dữ dội?
Bởi vì Hélène đã để cho Paris lấy chiếc nịt tất của nàng. Với cái nịt tất của
Cosette thì Homère sẽ viết một Iliade mới. Ông sẽ để trong trường ca của
ông một lão già ba hoa như ta và ông gọi lão ấy là Nestor.
Các bạn ạ, thời xưa, cái thời xưa đáng ưa ấy, người ta cưới xin một cách
khoa học; ký một hôn ước chắc chắn xong thì rồi là một bữa tiệc ra trò. Bỏ
bút xuống là cầm đũa. Chứ sao! Dạ dày là một con vật dễ mến, nó đòi hỏi
phần nó và cũng muốn tham gia lễ tiệc. Thời ấy người ta ăn ngon, và ở bên
cạnh người ta có một ả trẻ đẹp không trùm khăn, không che giấu bộ ngực
mình thái quá. Chao ôi! Những cái miệng cười toe toét! Cái không khí vui
