em cho anh rồi, cha đã làm gì cho cái thân cha? Cha hy sinh. Đấy, người là
như thế. Thế mà đối với anh là thằng vô ơn, thằng bội bạc, thằng bất hiếu,
thằng bất nhân, thằng tội lỗi, người còn bảo: “Cosette cảm ơn!” Cosette ơi!
Cả đời anh phủ phục dưới chân người chả thấm vào đâu. Cái chiến lũy ấy,
cái cống ấy, cái lò lửa ấy, cái hố đầy bùn lầy ấy, người đã vượt qua hết vì
anh, vì em. Cosette ạ, người đã cứu anh thoát khỏi bao nhiêu cái chết, lấy
thân người để đỡ lấy bao nhiêu nguy biến hộ anh. Dũng cảm thay, đạo đức
thay, anh hùng thay, thần thánh thay! Không còn cái gì hơn được, người có
tất cả. Cosette ơi, người là một thiên thần đấy.
Jean Valjean khe khẽ nói:
— Im đi, im đi, sao lại nói thế?
Marius bực tức, trong nỗi bực tức có lẫn sự sùng bái. Chàng gắt:
— Nhưng còn cha, sao cha không nói gì? Cha cũng có lỗi. Cha cứu sống
người ta, mà cha lại giấu người ta! Còn tệ hơn nữa, cha lấy cớ là phải tự tố
giác, để vu cáo cho mình. Thật là xấu.
— Tôi chỉ nói sự thật - Jean Valjean trả lời.
— Không, - Marius nói tiếp. - Sự thật là phải tất cả sự thật, cha đã không
nói sự thật. Cha là ông Madeleine, sao cha không nói? Cha cứu sống Javert,
sao cha không nói? Cha cứu sống con sao cha không nói?
— Bởi vì tôi cũng như ông. Tôi thấy ông làm như vậy là phải. Tôi phải đi
đàng tôi thôi. Nếu ông biết câu chuyện dưới cống, ông lại giữ không cho tôi
đi, nên tôi phải giữ kín. Nếu tôi nói ra thì mọi việc trở nên rắc rối.
— Rắc rối cho gì? - Marius đáp. - Rắc rối cho ai? Cha tưởng rằng cha cứ
ở đây mãi đấy à? Chúng con sẽ lôi cha đi, trời ơi, chuyện như thế mà bây giờ
tình cờ con mới biết! Chúng con sẽ lôi cha đi, cha với chúng con là một. Cha
là cha Cosette và cha con. Cha không được ở cái nhà ghê tởm này một ngày
nào nữa. Cha đừng tưởng là ngày mai lại cứ vẫn ở đây được.
— Ngày mai tôi không ở đây nữa, nhưng tôi cũng không ở nhà ông.
Marius hỏi vặn lại:
— Cha nói gì thế? Không thể được, chúng con không để cha đi nữa đâu.
Cha không được rời chúng con một bước. Cha là cha của chúng con, chúng
con không cho cha đi đâu.
Cosette nói thêm:
