quang nêu cao trước mắt thì họ có thể làm tất cả mọi việc hăng say, không ai
sánh kịp. Đưa giáo cho họ, họ sẽ làm nên Ngày 10 Tháng 8; đưa súng cho
họ, họ sẽ có Austerlitz. Napoléon lấy họ làm chỗ dựa. Danton coi họ là
nguồn lực lượng. Tổ Quốc lâm nguy ư? Họ sẵn sàng nhập ngũ. Tự do lâm
nguy ư? Họ sẵn sàng cạy đường lấy đá. Coi chừng! Tóc họ có thể vì căm thù
mà dựng ngược; chiếc áo lao động của họ có thể biến thành chiến bào. Hãy
cẩn thận, bất kỳ phố xá ngõ ngách nào họ cũng có thể biến thành thiên la địa
võng bắt quân thù phải hạ giáp. Cho nên đến lúc cần thì người dân ngoại ô
ấy lại lớn lên, con người bé nhỏ ấy lại đứng dậy, mắt họ nhìn sẽ dữ tợn, hơi
thở họ sẽ như bão táp và từ lồng ngực mỏng manh của họ sẽ tuôn ra đủ giông
tố để xáo trộn từng dòng khe mạch của dãy Alpes. Chính nhờ người dân
ngoại ô Paris mà Cách Mạng, xen lẫn vào các đạo quân, chinh phục Châu
Âu. Họ hát, đó là họ vui. Cứ so điệu hát cho vừa tầm với bản chất họ mà
xem! Chỉ được lặp đi lặp lại có bài Carmagnole thì họ chỉ lật đổ nổi Louis
XVI, cho họ hát bài Marseillaise họ sẽ giải phóng cả thiên hạ.
Xong mấy lời ghi chú trên đây bên lề bản báo cáo của Anglès, xin trở lại
với bốn cặp tình. Như trên đã nói, bữa cơm chiều vừa xong.
