VI
CỤ FAUCHELEVENT
Sáng hôm ấy, ông Madeleine đi qua một phố nhỏ không lát đá. Ông nghe
tiếng ồn ào và thấy có đám đông. Đến nơi thì là một ông lão tên là
Fauchelevent bị cỗ xe đè lên người vì con ngựa kéo xe ngã quỵ.
Lão Fauchelevent là một trong số rất ít người còn nuôi ác cảm với
Madeleine. Fauchelevent nguyên là thư ký văn khố và là một nông dân biết
chữ nghĩa. Lúc ông Madeleine đến Montreuil Sur Mer, lão đang kinh doanh
buôn bán nhưng bắt đầu thua lỗ. Thấy cái anh thợ quèn ở đâu đến ấy làm
giàu vùn vụt còn lão, hạng chủ, lại cứ lụn bại dần, lão đâm ghét cay ghét
đắng ông Madeleine. Lão không bỏ lỡ một dịp nào có thể làm hại ông. Sau
Fauchelevent bị vỡ nợ, tuổi già, vợ con chẳng có ai, cơ nghiệp chỉ còn lại có
cỗ xe và con ngựa, lão phải đánh xe chở thuê để nuôi thân.
Hôm ấy con ngựa bị gãy hai bên đùi không thể đứng dậy được. Lão bị
chẹt dưới gầm xe giữa hai bánh. Khốn khổ lão ngã xuống thế nào mà cả cỗ
xe đè lên ngực lão. Xe thì xếp đầy hàng nặng. Lão đương kêu rên thảm thiết.
Mọi người đã thử kéo lão ra nhưng vô hiệu. Vả lại, chỉ chuyển sai một cái,
xê dịch vụng về một tí hoặc đẩy không đúng chỗ là giết chết lão ngay. Muốn
gỡ cho lão, chỉ còn mỗi một cách là nâng cái xe từ dưới lên. Javert cũng vừa
đến đấy lúc xảy ra tai nạn; hắn đã sai người đi tìm một cái kích.
Ông Madeleine đến, mọi người kính cẩn dạt ra. Lão Fauchelevent vẫn
kêu:
— Ai cứu tôi với. Ai là người tốt bụng làm phúc cứu già này.
Ông Madeleine hỏi các người đứng quanh đó:
— Có kích không?
Một người nông dân đáp:
— Đã có đi mượn rồi.
— Phải chờ bao lâu?
— Chỗ gần nhất là ở phố Flachot, có anh thợ đóng móng ngựa. Nhưng
thế nào cũng phải mất mười lăm phút là ít.
Ông Madeleine kêu lên:
