phía ông và cho biết rõ ý Chúa. Ông nghĩ mình đã cố gắng hết sức mình rồi.
Bây giờ thì ông có thể bình tâm mà quay trở về.
Nếu câu chuyện chỉ có hai người nói với nhau trong phòng trọ, không
một ai chứng kiến, không một ai nghe thấy, thì có lẽ cũng chỉ kể đến thế thôi
và chắc không còn phải kể thêm những việc xảy ra sau đây nữa. Nhưng câu
chuyện lại nói với nhau ở giữa đường phố. Mà có người bàn bạc với nhau ở
ngoài đường thì y như là có ngay đám đông xúm quanh lại nghe. Thiên hạ
bao giờ cũng thích xem. Trong khi ông hỏi người thợ chữa xe, có hai ba
người qua đường cũng dừng lại. Nghe được một lúc, một thằng bé, chẳng ai
để ý đến, bỗng len ra khỏi đám đông và chạy vụt đi.
Vừa lúc ông cân nhắc xong định quay trở lại, thằng bé dắt một bà già đến.
Bà già nói:
— Thưa ông, thằng con tôi có nói là ông muốn thuê một cái xe phải
không?
Câu nói bình thường ấy ở miệng một bà già đi theo một đứa trẻ con, làm
ông toát mồ hôi. Cái bàn tay vừa buông ông, bây giờ ông lại thấy hiện ra
trong bóng tối, chực túm lấy ông trở lại. Ông đáp:
— Phải, bà lão ạ! Tôi đang hỏi thuê một cái xe.
Rồi ông lại vội nói luôn:
— Nhưng ở đây không ai có.
— Có đấy - Bà già nói.
— Ở đâu thế? - Người chữa xe hỏi.
— Ở nhà tôi.
Ông giật mình. Cái bàn tay tàn khốc đã lại túm lấy ông. Bà già quả có
một cái xe tồi đan bằng song, vẫn bỏ ở nhà trại. Người chữa xe và người bồi
ngựa sợ mất món khách liền chen vào:
— Xe với pháo gì thứ ấy. Trục không lò xo. Các tấm ván ngồi cũng có
dây da treo vào thành xe đấy, nhưng để mãi ngoài mưa nắng, bánh xe đã han
rỉ cả. Cũng chẳng đi xa hơn được cái xe của ông đâu. Thật là một cái xe tã.
Ông chẳng nên đi chút nào…
Điều đó có thật; nhưng cái xe tồi ấy, cái xe tã ấy, cái vật ấy gọi là gì thì
gọi vẫn lăn được với hai bánh và có thể tới Arras. Ông trả theo giá họ đòi.
Ông để lại cái xe độc mã cho thợ chữa, hẹn khi về sẽ lấy. Xong ông bảo dắt
